I. Edicións críticas: Nunes (1972 [1932]: 264-265 [= LPGP 99]); Negri (2012: 126); Littera (2016: I, 64-65).
II. Outras edicións: Monaci (1875: 164); Braga (1878: 83-84); Machado & Machado (1953: IV, 181-182); Montero Santalha (2004).
1-2 des que a vi / e que amo] des quea ui / (desquea ui) / eque amo V 4 matou] maton V 5 eu] en V 11 nunca] nūc(h)a B; mereci] merezi V 12 ventura] e. uentᵉa B : uentᵉa V 13 sen] sen ssen V 14 xi m’atou] xunatou B 16 ventura] uentᵉa V; qual] q̅l V 21 ome] omē BV 22 quen vir seu] q̅ uir sen B
Na edición de Nunes, a fiinda inclúe tamén os dous versos do refrán. Negri reconstrúe coa fiinda unha estrofa final, sinalando a carencia do terceiro verso.
4 xi m’atou] xi mi ven Nunes : mi matou Negri, Littera 9 xi m’atou] xi mi ven Nunes : mi matou Negri, Littera 11 [E] pero nunca lh’eu cousa mereci] Pero nunca lh’eu cousa [non] mereci Nunes : Pero nunca lh[e] eu cousa mereci Negri, Littera 14 xi m’atou] xi mi ven Nunes : mi matou Negri, Littera 17 sempre e] sempr’e Nunes, Negri, Littera 19 xi m’atou] xi mi ven Nunes : mi matou Negri, Littera 21 ome] omen Nunes, Negri, Littera
(I) A que eu quero moito desde que a vin e que amo, Deus o sabe, máis que a min, faime vivir en coita, e disto me vén a morte, sen que eu teña poder para evitalo.
(II) Hei probar se poderei vivir sen a ir ver, mais sei ben que non o hei de facer, e disto me vén a morte, sen que eu teña poder para evitalo.
(III) Aínda que eu nunca por ningunha cousa merecín que me mate, a (miña) ventura faime amala sen o seu consentimento, e disto me vén a morte, sen que eu teña poder para evitalo.
(IV) Nunca tal ventura vistes como a que eu teño en relación con ela, que sempre servín e amei, por non ousar dicilo, e disto me vén a morte, sen que eu teña poder para evitalo.
(1) Por loucura me pode calquera contar isto, mais non por coita, quen vir o seu semblante.
Esquema métrico: 11a 11a 7b 11B 8B + 11c 11c (= RM 42:4)
Encontros vocálicos: 17 sempre‿e; 21 ome‿esto
A preposición a non existe na expresión amar máis ca mí (nen al), moi frecuente no corpus trobadoresco (44.13, 102.17, 140.8 e 10, 200.5, 215.16 etc.), a pesar de, aparentemente, o pronome tónico esixir a presenza do enlace. Neste sentido, téñase en conta que os pronomes persoais tónicos poden aparecer sen preposición en numerosas pasaxes trobadorescas (véxase Glosario, s.v. mí, func. 2). Cfr. nota a 177.22 e 243.16.
A lectura e emenda da unánime lección manuscrita <matou> por parte de Nunes (mi ven) é absolutamente inxustificada e debe provir dunha incomprensión do verbo atar-se ‘'resultar, provir, seguirse' (sempre con uso pronominal e coa rexencia da preposición de ou do pronome én, que só aparece, para alén deste contexto, en 248.4 (A morte desto se m’ata) e 1552.21 (ca demo lev’a prol que xi lh’én ata). Neste sentido, nótese tamén a errada emenda de xi en mi realizada por Littera, obrigada pola mecánica manutención de matou, sen segmentación.
Nunes sanou a hipermetría versal cunha desnecesaria negación (cfr. nunca... eu... mereci) e Littera cunha reintegración condenada á sinalefa (lh[e] eu). Consideramos que semella máis acaída a restauración da copulativa inicial de estrofa, por ser esta omitida con frecuencia polos copistas. Casos semellantes documéntanse en 106.8, 151.7, 157.7, 163.11, 261.13, 293.8, 294.7 e 13, 332.7, 408.7, 447.7, 448.8, 490.19, 586.11 etc. Deste xeito, e fronte á posibilidade de e, pero, con independencia sintáctica das dúas conxuncións, optamos pola locución conxuntiva de valor concesivo e pero ‘aínda que’, de uso regular ao longo de corpus –cómpre sinalar, non obstante, que en bastantes ocasións é posíbel optar por unha ou outra lectura.
Neste verso asistimos á comparecencia espuria de e (omitida no verso anterior), que xa en Nunes foi eliminada por razóns métricas (hipermetría) e tamén pola incoherencia sintáctica que supuña a súa presenza. En calquera caso, en bastantes pasaxes é necesaria a expunción da copulativa, que procede de lapsos dos copistas, como mostran contextos en que, a partir do testemuño diverxente dos manuscritos se pode determinar con seguranza o carácter espurio da copulativa, feito que acontece con certa frecuencia, especialmente no inicio do verso. Véxase, entre outros, B vs. A (66.14, 96.10, 128.14, 224.7, 241.22, 306.13, 312.5 e 13), A vs. B (129.28), A vs. BV (1236.10 e 16), B vs. V (851.12, 924.19, 950.7, 1631.7), V vs. B (740.10, 935.6, 1148.9).
A lección <omē> de BV implicaría unha forma omen (así en Nunes e en Littera) con que non sería posíbel a sinalefa ome‿esto, mostrando como se manifesta o verniz lusitanizante que en ocasións presenta o texto copiado nos apógrafos italianos, con formas omen onde a métrica esixe ome. É necesaria, pois, a emenda e a recuperación da forma ome tal como acontece noutras pasaxes do corpus: 82.14, 132.21, 492.17, 851.21, 901.28 (B’V vs. AB), 1109.7, 1198.8, 1559.8, 1679.10, 1681.17.
Tras o texto da fiinda os copistas semellan ter iniciado con <e desto> a copia do refrán, que foi erradamente trasladado á edición en Nunes.
Precedente
