I. Edicións críticas: Michaëlis (1990 [1904]: I, 185-186); Blasco (1984: 88-89 [= LPGP 810-811]); Marcenaro (2012b: 156-157); Littera (2016: II, 342-343).
II. Outras edicións: Molteni (1880: 81-82); Carter (2007 [1941]: 52-53); Marques Braga (1945: 168-169); Machado & Machado (1949: I, 310-311); Fernández Pousa (1953: 7-8); Arbor Aldea (2016b); Rios Milhám (2018a: II, 177).
III. Antoloxías: Nunes (1959: 257-258); Torres (1977: 111); Ferreira (1991: 14-16); Diogo (1998: 85-86); Arias Freixedo (2003: 744-745); Fidalgo (2009a: 46).
1 coitad’, e] cuytade B 3 Deus-lo] deulo B 4 ar] er B 7 bõa] bona A : boa B 9 sei] sei eu B 10 se] si B; me] mj B 13 que] om. B 14 sabe ca lle quero] sabē q̄heu q̄ro B 22 lle] lhi B 24 vi] hj B 25 outre] out’m B 26 perder] poder A 27 direi-o] direo A : dereyo B 29 mingua] migua A
5 boa] bõa Michaëlis, Marcenaro 7 bõa] boa Blasco, Littera 10 dé] dê Michaëlis, Littera 12 non] se non Marcenaro 22 min] mi Michaëlis 23 min] mi Michaëlis : mi[n] Blasco 24 min] mi Michaëlis 30 ome] om(e) Michaëlis
(I) Ai de min, coitado, e por que vin a dona que polo meu mal vin! Que, sábeo Deus, porque a vin, nunca máis vin pracer, abofé, cando a non vin, pois, de todas as donas que vin, nunca vin tan boa dona (II) tan cumprida de todo ben; abofé, isto sei con certeza, así o Noso Señor me conceda ben dela, que a amo moito, abofé, non pola miña satisfacción, porque, aínda que a amo, non sabe que a amo, (III) que llo nego para a (poder) ver, aínda que non a podo ver; mais a Deus, que ma fixo ver, rógolle que ma faga ver, e se non ma deixa ver, eu sei ben que nunca poderei ver pracer sen a ver, (1) porque lle quero mellor que a min propio, aínda que a que eu vin polo meu mal non o sabe por min (2) nin o saberá ninguén, mentres eu conserve o sentido; mais, se perdo o sentido, direino por falta de cordura, (3) pois vede o que ouzo dicir: que a falta de cordura fai dicir a un home o que non quere dicir!
Esquema métrico: 3 x 8a 8a 8a 8a 8a 8a 8a 8a + 8a 8a 8a (sobre I) + 8a 8a 8a (sobre
II) + 8a 8a 8a (sobre III) (= RM 4:1)
Encontros vocálicos: 17 mi-‿a; 18 mi-‿a; 19 mi-‿a; 30 ome‿o
Sobre o carácter de verdadeira cantiga ateúda atá a fiinda desta composición véxase nota á cantiga 15, por máis que nas anteriores edicións, especialmente en Blasco, Marcenaro e Littera, non se trata esta peza como unha cantiga ateuda (Carolina Michaëlis introduce unha ruptura sintáctico-conceptual entre as estrofas II e III).
Obsérvese, por outra banda, o artificio métrico coa repetición da mesma palabra rimante en cada unha das cobras e das fiindas.
Na grafía das asimilacións nos encontros <s-l> en que intervén o pronome identificador obsérvese a preferencia de A (e N) por unha representación arcaizante, coa manutención dos elementos consonánticos iniciais do encontro en face dunha representación gráfico-fonética -l-: pois-la vir A vs. poi-la vir B (136.19), pois-la vi A vs. poi-la vi B (174.18, 275bis.8), Deus-lo sabe A vs. Deu-lo sabe B (177.3), Deus-la fezo A vs. Deu-la fez B (277.17), mais-lo poder A vs. mai-lo poder BB’V (901.10), bẽeiga Deus-la sennor A vs. beenga Deus a senhor B’V (901.26), Depois-lo tiv’eu guisado B vs. Depoi-lo tiv’eu guisado V (1123.17), miraremos-las ondas N vs. miraremo-las ondas BV (1297.r). Mais tamén se rexistra variación inversa ou diverxencias dentro do mesmo cancioneiro: poi-la cinta achei B’V vs. pois-la cint’achei B (48.14), Deu-los leix(e) A vs. Deus-los leixe B (199.33), sode-la mellor / dona A vs. sodes a melhor / dona B (217.10), Mai-la mesura A vs. Mais a mesura B (217.15). Cfr. nota a 965.11.
O adverbio de reforzo ar tende á oposición ar A vs. er BV, aínda que existe lección coincidente ar AB en 140.20, 188.18, 198.28, 216.12, 243.25, 272.9, 277.12. Na realidade, a situación é aínda máis complexa, porque a oposición ar A vs. er B aparece en 134.15, 135.23, 137.29, 142.17, 176.6, 177.4 e 199.34, mais en 310.7 e 14 a oposición é inversa: er A vs. ar B. Cfr. tamén nota a 1310.7 e 383.19-20.
Neste verso aparece <bona>, o único caso en Ajuda en que a nasalidade vocálica se representa por medio da grafía -n-, procedemento que aparece esporadicamente en BV, en <alguna> algũa e <(h)una> ũa, <capaton es> çapatões, <certano> certão, <lontano> loução, <lunar> lũar, <mano> mão, <pardonar> perdõar, <poner> põer, <uano> vão, <ueno> vẽ o. Sobre estas grafías e as formas do tipo irmana, véxase Ferreiro 2008b. Cfr. nota a 582.3.
A conxunción condicional que Marcenaro introduce no segmento é innecesaria desde o punto de vista semántico e sintáctico; ademais, rompe a medida, perfecta, do verso, que se torna hipérmetro.
Os datos subministrados polos cancioneiros revelan que as conxuncións que e ca son intercambiábeis tanto en función causal como completiva. En liñas xerais, existe certa preferencia por ca en A (fronte a BV): 66.6, 84.6 e 15, 92.27, 94.20, 142.28, 166.23, 167.18, 170.10 e 27, 177.14, 178.24, 179.19 e 26, 249.5, 276.r2, 317.16, 320.8, 355.3, 430.13, 812.3, 980.8, 981.19 e 26, 984.6, 995.7. Mais tamén encontramos a preferencia inversa (que A, ca B): 68.19, 84.6, 94.20, 221.9. E, finalmente, aínda entre os propios apógrafos italianos se encontra tal variación: ca B vs. que V (725.22 e 1102.5) e mais nas cantigas 655.14 e 984.r2 en que a primeira versión presenta ca face á segunda con que1 .
Se na expresión amar máis ca mí/min (nen al) non ten cabida a preposición a (véxase nota a 44.13), o mesmo ocorre en querer melhor ca mí/min (261.8-9, 530.4, 531.r, 549.7, 683.7, 743.15-16, 830.13-14, 1091.19), que tampouco recorre á preposición para introducir o complemento. Véxase nota a 861.9. Cfr. notas a 44.13 e 243.16.
Dun modo similar a erros de copia <o>/<ou> no Cancioneiro da Ajuda (véxase nota a 65.32), neste manuscrito tamén existen varios casos de <e>/<ei> (coa lección correcta en BV), que deben ser postos en relación co feito de o cancioneiro ter sido copiado en Castela: direi <dire> A (122.17; 170.5, 6 e 20, fronte a <direi> nos vv. 13 e 27), primeiro <p’mero>, <primero> A (176.9, 196.15, 300.13), acordei <acorde> (247.16), Nogueira <noguera> A (1235a.5).
Precedente
