A estrofa IV aparece copiada como corrección marxinal no Cancioneiro da Ajuda, co final de varios versos cortado.
I. Edicións críticas: Michaëlis (1990 [1904]: I, 488-489); Cunha (1999 [1945]: 124-125); Monteagudo (1984: 333 [= LPGP 712-713]); Littera (2016: II, 220).
II. Outras edicións: Cotarelo Valledor (1934: 191-192); Carter (2007 [1941]: 145); Machado & Machado (1960: VII, 41); Arbor Aldea (2016b);Rios Milhám (2018b: III, 409).
III. Antoloxías: Fernández Pousa (1951: 25).
3 ja o non] ia {o} / non A 7 m[e] ben mostrass’o] m(ele) {bē} mostra / sso A 8 guisa] guissa A 10 coitas] coita\s/ A 11 ei-as] eya\s/ A 22-28 A estrofa foi copiada como corrección marxinal
1 amor] Amor Littera 3 cuidaria] coidaria Michaëlis 8 guisa] gui(s)sa Monteagudo 9 mort’] morte Monteagudo; oje máis] ogemais Michaëlis, Monteagudo : ojemays Cunha : hojemais Littera 10 coitas] coita Michaëlis, Monteagudo : coyta Cunha 11 mas] Mais Michaëlis; ei-as] ei-a Michaëlis : ey-a Cunha : eya Monteagudo; me] mes Monteagudo 21 non n’ouso] no’-n’ouso Michaëlis : nõ-n’ouso Cunha 22-28 om. Michaëlis, Monteagudo, Littera
(I) Pensaba eu, cando non tiña amor, que el non podería poder comigo; mais, desde que o teño, xa non o pensaría, porque non sei nin me podo defender; e porque Amor soubo isto de min, fíxome el amar tal señora en que me ben mostrase o seu poder.
(II) E mostroumo de forma que (eu) quería antes hoxe a miña morte que vivir, porque sufro coitas que non sufriría; mais, mal que me pese, téñoas de sufrir, porque de tal maneira me ten vencido Amor que, se non for Deus ou a gran mesura da miña señora, podo vivir en coita.
(III) Mais esta mesura, como a conseguiría a miña señora? Porque non me atrevo a lle dicir que me socorra, pois sei que me diría que me gardase ben de a ver; e por isto ben sei que Amor me faría cada día peor se llo dixese, e non me atrevo a dicilo.
(IV) Mais aquí é preciso sabedoría máis que esforzo en procurar fazer servizo de todos os modos á miña señora, e en desexar o seu ben e esperar sempre o seu ben; e se ela me quere defender de Amor, por facer outra cousa mellor, tan gran mesura non pode facer!
Esquema métrico: 4 x 10’a 10b 10’a 10b 10c 10c 10b (= RM 101:29)
Encontros vocálicos: 8 mi-‿o
Esta cantiga tamén é considerada anónima.
Nótese a especial concentración de confusións gráficas <s>/<ss> na copia desta cantiga no Cancioneiro da Ajuda (vv. 2, 6, 14, 21), onde, en xeral, son verdadeiramente esporádicos eses lapsos gráficos. Deste xeito, as formas <podes(e) (v. 2), amase (v. 6), pos(o) (v. 14 e disses(e) (v. 21) mostran presenza de <-s-> cando regularmente debería presentar <-ss-> (podesse, amasse, posso, dissesse). Esta grafía detéctase especialmente en desinencias do pretérito de subxuntivo: <deues(e)> devesse (282.14), <ousas(e)> ousasse (346.3, 982.22), <quisesedes> quisessedes (88.15, 812.7), <soffresen> sofressen (85.17), <uis(e)> visse (138.6). Alén desta desinencia, tamén se acha a mesma representación gráfica en <asi> assi (240.23, 318.15), <disesse> dissesse (199.28), <outrosi> outrossi (413.11, 17 e 23, cfr. outrossi no v. 5), <uasalo> vassalo (84.12), <uoso> vosso (362.2). Véxanse tamén notas a 66.21, 69.7, 80.10 e 89.2.
A corrección marxinal de A incorporando o pronome o evita a consideración de mais como bisilábico (véxase nota a 12.8).
Por outra parte, a secuencia <s-l> (e <r-l>) en que está implicada a forma arcaica lo(s) ~ la(s) do pronome identificador (artigo ou pronome) no encontro con pois e con outros vocábulos acabados en -s (ou -r) debe ser lida como [l], independentemente de que a grafía presente a forma máis antiga (véxase tamén nota a 83.21 e 139.2). No corpus trobadoresco profano, o pronome identificador sofre asimilación fonética xeral con diversos elementos lingüísticos (pronomes, adverbios, conxuncións, e con algúns nomes e/ou participios), especialmente con mais e pois. Cfr. nota a 5.10.
Nótese, novamente, o deslocamento dos elementos da locución conxuntiva de guisa que: «E mi-o mostrou de guisa que queria...».
A secuencia <oiemais>, en calquera das súas variantes graficas, permite a dupla lectura oje-mais, como forma galeguizada do adverbio provenzal oimais, ou, polo contrario, a deglutinación dos elementos oje e máis, que no presente contexto é máis acaída ao sentido da estrofa.
A conversión de coita en plural levou consigo tamén a corrección do pronome as no v. 11.
Obsérvese o hipérbato nestes versos: «...se non for Deus ou a gran mesura de mia sennor, pos[s]’en coita viver».
Igual que acontece co artigo (véxase nota a I.23), o pronome CD de P3 pode presentar a variante no(s), na(s) tamén despois dalgunhas partículas acabadas en -n (con, quen, ben, non ou nen). Nesta composición o verdadeiramente inusual é a súa crase coa voz seguinte: no + ouso > n’ouso.
Michaëlis reconstruíu os finais dos versos cortados desta estrofa (coa dubitativa proposta desamor para o penúltimo), que incluíu en nota (o mesmo que Monteagudo). Pola súa parte, en Cunha é introducida no texto da cantiga como estrofa III, coa proposta al melhor para o seu 6º verso.
Contrariamente, en Littera non foi incorporada ao texto da cantiga. Porén, esta estrofa é conclusiva do contido da cantiga, que avanza en progresión até estes versos finais en que o trobador afirma a necesidade de continuar "servindo" á amada. A perda desta estrofa durante o proceso de copia podería obedecer a unha banal repetición do comezo do verso inaugural da cobra (ambas as dúas comezan con Mais), circunstancia que podería inducir ao copista a considerar que a estrofa xa fora reproducida.
Previous
