612 [= RM 25,1]

Ai fals’amig’e sen lealdade

Don Denis

Notas

Texto

• 5

  Nótese a errada segmentación de atal en Lang e Nunes, así como a metafórica expresión da mentira do amigo (atal pedra lançastes).

• 7

  Optamos por considerar maldeserto como un galicismo dionisino, a partir do ant. fr. deserte ‘mérite bon ou mauvais, la récompense ou la peine due aux mérites, ce qu’on a mérité’ (Godefroy 1982 [1891-1902], s.v. deserte), de modo que significará ‘dano, prexuízo, maldade, traizón’, en liña coa interpretación dos anteriores editores.
  A alternativa editorial sería interpretar mal como substantivo e deserto como adxectivo procedente do lat. disertum ‘pronunciado’; deste xeito, o mal deserto, isto é, a ‘maldade exposta con elocuencia’ sería paralela á gran falsidade (v. 2) e a sabedoria (v. 12), nunha cantiga que ten como tema central a falsidade e a maledicencia do amigo, isto é, o mal causado a través das palabras¹ .

• 12

  Nesta pasaxe, sabedoria presenta matiz pexorativo (‘más artes’).

• 14

  A medida do verso pide a expunción do pronome o, que obrigaría á anómala sinalefa con que.
  Por outra parte, o sentido deste verso é difícil de determinar: de termos en conta a correspondencia paralelística conceptual estabelecida entre os versos correlativos das estrofas I e II, a frase que ben sabia, tería unha función equivalente á das expresións ja por verdade (v. 4) e ja ben por certo (v. 9) con que a voz poética (a da rapariga namorada) enfatiza a total certeza do engano do amigo; así, o copretérito sabia da segunda parte do verso sería unha P1 e o suxeito debería ser tamén o mesmo, o ‘eu’ da voz poética. No entanto, a estrutura levanta dúbidas sobre esta interpretación, pois o que inicial pode ser un pronome de relativo referido a outra –a outra muller a quen o amigo cortexa–, que por súa vez sería suxeito de sabia, que sería unha forma da P3.
  Cohen chama tamén a atención sobre a dificultade da interpretación deste verso, e cuestiónase sobre a súa interpretación, aínda que só considera a posibilidade de que o suxeito de sabia sexa outra («d’outra sei eu que |o| ben sabia: significa “outra que bem sabia a quem...” ou “outra que (o?) sabia bem, e a quem...”?»).
  Talvez a expresión d’outra sei eu recorrente nas tres estrofas haxa que interpretala co mesmo sentido que ten a expresión d’ome o sei eu na cantiga 1499, de Airas Perez Vuitoron (d'ome o sei eu, que sabe com’é, v. 4; d’ome o sei eu que o sabe ja, v. 15); isto é: a moza sabe do engano por outra a quen o amigo quixo cortexar e que llo contou a ela. Con todo, na cantiga de Vuitoron a expresión inclúe un pronome o que está ausente na expresión d’outra sei eu da cantiga de Don Denis. Talvez esta ausencia do pronome sexa voluntaria para así poder manter a ambigüidade sobre o duplo papel da outra muller: o de pretendida do seu amigo e, ao mesmo tempo, confidente dela.