I. Edicións críticas: Michaëlis (1990 [1904]: I, 87-88); Bertolucci Pizzorusso (1992 [1963]: 67-68 [= LPGP 640]); Littera (2016: II, 117).
II. Outras edicións: Molteni (1880: 61); Carter (2007 [1941]: 25); Marques Braga (1945: 83-84); Machado & Machado (1949: I, 221-222); Arbor Aldea (2016b); Rios Milhám (2017: I, 127).
III. Antoloxías: Torres (1977: 474).
6 meteu-m’el] me tenuiel B 8 eu] en B 9 u] o B; vós] uꝯ B 10 gardara] g̃dara B 14 m’al valesse] mor ualesse B 19 me valver’a mí] mj̄ ualuera amj̄ B 20 mort’aquel] morte aq̄l B; foi] fui B 21 vos] uos A; nen vos] nēnꝯ B; connoscesse] cōnosciesse A : conhocesse B
9 vós] vus Bertolucci Pizzorusso 10 vós viirdes i] vos vĩirdes i Michaëlis : vos vĩirdes hi Bertolucci Pizzorusso : vos veer des i Littera 16 en que vos] (e)n que vus Michaëlis : en que vus Bertolucci Pizzorusso 19 me valver’a mí] me valver(a) a mi Michaëlis : min valvera / a min Bertolucci Pizzorusso : me valvera a mim Littera 20 mort’aquel] morte / aquel Bertolucci Pizzorusso; vos foi] vus foy Michaëlis : vus fui Bertolucci Pizzorusso, Littera 21 vos ... vos] vus ... vus Michaëlis, Bertolucci Pizzorusso; connoscesse] conhocesse Bertolucci Pizzorusso, Littera
(I) Ai, miña señora, se eu non merecese de Deus canto mal lle eu merecín, doutra maneira disporía El de min, e non que me puxese no voso poder; mais eu sóubenlle merecer moito mal e púxome El no voso poder, onde eu nunca xamais perda a coita.
(II) E, miña señora, se eu recease disto cando por vez primeira ouvín falar de vós, tería evitado por iso que vós viñésedes alí; mais non quixo Deus que eu me decatase do meu mal, e mostroume a vosa gran beleza para mal de min, e non me quixo El valer contra vós nin quixo que ningunha outra cousa me valese.
(III) E, miña señora, se eu recibise a morte aquel primeiro día en que vos vin, sería o meu ben; mais non o quixo así Deus, antes fixo, para o meu mal, que vivise, pois máis me valera a min recibir morte aquel día en que vos fun ver ca que eu vos vise e vos coñecese.
Esquema métrico: 3 x 10’a 10b 10b 10’a 10c 10c 10’a (= RM 161:157)
Encontros vocálicos: 12 -mi‿o; 16 di·a‿en
Littera modifica o texto do verso a partir dunha inxustificada emenda da lección ofrecida polo manuscrito (viirdes i > veer des i); porén, o verbo viir ten pleno sentido neste contexto: ‘se el sospeitase a coita que lle ía causar vela, tomaría as medidas de protección precisas cando ela viñese.
A lección de B supón a aparición do segundo rexistro da moi minoritaria forma or (m’or valesse), variante de ar ~ er, que só se atesta en 1310.7.
Nótese a vacilación entre a conservación da raíz antiga valv- (valvera) dos tempos de pretérito de valer e a aparición e extensión da raíz analóxica regularizada val- (valesse) no v. 14, con aparición condicionada pola necesidade dunha rima [‘ese] (valvesse ten vogal tónica aberta). Ao contrario das Cantigas de Santa Maria (véxase Mettmann 1959-1972: IV, s.v. valer), onde predominan as formas etimolóxicas nos tempos de pretérito de valer coa raíz valv- (véxase Ferreiro 1999: §221d; Mariño Paz 2000: 699-703), na poesía profana xa son minoritarias as formas máis antigas (véxase tamén 35.24, 117.12, 196.16, 271.3, 559.2, 1373.6 e 1532.20).
A forma foi é tamén P1 de pretérito de seer (e de ir): a pesar de que en xeral se estabelece unha oposición P1 / P3, fui (< fŭī) / foi (< fŭĭt), pola acción metafónica de -ī final nalgúns pretéritos fortes (cfr. tamén fiz vs. fez, sive vs. seve, tive vs. teve etc.), foi pode ser tamén resultado de P1, o mesmo que fui aparece esporadicamente como forma de P3 (sen efecto metafónico, por tanto, ou con xeneralización analóxica de unha ou outra persoa).
Neste verso sobrancea en A o evidente castelanismo <cõnosciesse>, coa lección correcta en B, caso similar, pola ditongación, a fuesse (65.32), tamén coa lección correcta no Cancioneiro da Biblioteca Nacional.
Canto á grafía <sc> en connoscesse, esta aparece nas cantigas profanas en vez de <c> ou <ç> [ts], en xeral na desinencia de verbos incoativos, especialmente no Cancioneiro da Ajuda: connoscer (117.19, 138.2, 142.16 <conhocer> B), escaescer (130.13, 138.10, 227.15 <escaecer>~<escaeçer> B), escaescerá (175.28 <es caeçera> B), nasci (140.3 <naci> B). Mais en B e V tamén se rexistran algunhas voces con esta grafía latinizante, a maioría das veces concentradas na derradeira parte do cancioneiro galego-portugués: conhoscer (1015.15, 1630.3), falescer (1586.13) e parescer (1612.2, 7, 9 e 21; 1613.2 e 4). E só en tres ocasións localizamos variación entre os dous apógrafos italianos: gradecer <gradecer> B vs. <gradescer> V (1378.1); conhocedes <cognosceds̄> B vs. <conhoçeds̄> V (1480.19); conhoceria <conhoceria> B vs. <donhosceria> V (1630.9). Cfr. nota a 68.11.
Anterior
