I. Edicións críticas: Nunes (1972 [1932]: 303-305);Stegagno Picchio (1968: 144-145 [= LPGP 622-623]); Littera (2016: II, 98).
II. Outras edicións: Monaci (1875: 174); Braga (1878: 90); Machado & Machado (1953: IV, 235-236).
III. Antoloxías: Alvar & Beltrán (1989: 326); Mongelli & Maleval & Vieira (1995: 52); Magalhães (2007: 120); Alvar & Talens (2009: 552-554).
1 querria] queiria B : queria V 2 morren] moiren B 3 teen] reen B 4 om’en] home V; logar] loguar BV 7 non] nou B 8 muitos] muytus V; Deus] des V 9 mostre] most’r B 10 juran] iutā V 13 d’en al] danal V 15 vos] uus V 17 e] a B 20 non lh’ous’a] nou lhons a B; ren] tē V 21 morr’assi] moyrassy BV 22 padeci] pades B : padeg V 23 ca] ta B 28 cuidar’a] cuydata V; morrer] moirer B
3 teen] têm Littera 4 logar] loguar Nunes, Stegagno Picchio 8 muitos] muytus Stegagno Picchio 9 mostre ou] mostr’ou Nunes; dé] dê Nunes, Stegagno Picchio 13 u] quen Nunes 15 vos] vus Stegagno Picchio 20 falar] tocar Nunes 25 [e seu cos fremoso non vi] Nunes 28 cuidar’a morrer] cuydei a morrer Nunes : cuydara morrer Stegagno Picchio : cuidara morrer Littera
(I) Destes que morren por amor querería saber cal coita consideran maior: (o feito de) ir un home vivir a un lugar onde nunca vexa a súa señora, ou (o feito de) morar onde a poida ver e non lle ouse falar.
(II) Vexo moitos rogar a Deus que llela mostre ou que lles dea morte, e xuran, abofé, que esta coita non ten par: non a ver, pois xa está privado de pensar noutra cousa ou de sentir agrado por outra cousa.
(III) E direivos o que lle acontece a quen ama moito unha dona se a vir e non lle puider falar: tal é como quen ten ante si todo canto lle é preciso e non lle ousa falar sobre nada e así morre de desexo.
(IV) E eu todo isto padecín, pois levei unha gran coita despois de me afastar da miña señora, [...] porque non ousei falarlle: alí me sentín tan coitado que coidei que morría daquela.
(1) E non sei escoller a maior destas coitas que sufrín, aínda que sei que son moi graves.
Esquema métrico: 4 x 8a 8b 8b 8a 8b 8a 8c (= RM 150:1) + 2 x 8a 8b 8d
Encontros vocálicos: 9 mostre‿ou
A vacilación entre as formas queria (copretérito) e querria (pospretérito) é bastante frecuente nos diversos manuscritos (<queiria> B : <queria> V), entre outras razóns, para alén da paleográfica, por ambas as formas habitualmente seren posíbeis en parte dos contextos. Véxanse, por exemplo, as leccións concorrentes de A e BV entre querria e queria, respectivamente, en 172.19, 179.26, 195.3, 197.22, 208.3, 236.2 e 3, 239.1 e 2, 245.r1, 276.4, 277.10, 278.17, 310.15, 406.4.
Nesta pasaxe resulta sorprendente a aparición da lección <home> en V, sen dúbida por o copista a considerar forma concorrente con <homen>, tal como acontece en múltiplos contextos, en que existe lección diverxente entre os diversos testemuños. Ora ben, neste contexto é necesaria a lectura om’en, coa preposición en que esixe a construción viver en:
d’ir om’en tal logar viver
u nunca veja sa senhor.
É relativamente frecuente no Cancioneiro da Vaticana a presenza da terminación -us en voces en que é xeral a terminación -os (<muytus>); na realidade, esta grafía aparece case exclusivamente en formas verbais de P4 e nomes masculinos plurais. A súa esporádica presenza nestes casos, limitada aos apógrafos italianos, mostra que é produto do desenvolvemento da abreviatura <9> en posición final, abreviatura herdada do latín, onde funcionaba como desinencia de nominativo nos nomes da segunda declinación, rematados en -us.
Repárese na presenza da solución lhe-la para o conglomerado pronominal do CI lhes co CD o(s)/a(s). Tal aparición é un feito inusual no corpus, onde só se rexistra en sete cantigas (6.29, 170.2 e 17, 199.19, 290.8, 910.15, 1117.7)1 , tal como acontece actualmente na maior parte do territorio galego-portugués, coa neutralización lho(s)/lha(s).
A relativa frecuencia da terminación gráfica -us no Cancioneiro da Vaticana en voces en que é xeral a terminación -os alcanza tamén ao pronome persoal vos, que por veces aparece como <uus> (cfr. un antecedente <uꝯ>), tal como acontece tamén no Cancioneiro da Ajuda.
Foi é a forma xeral de P3 de pretérito de seer (e de ir), mais tamén aparece como forma de P1, tal como acontece neste verso: a pesar de que en xeral se estabelece unha oposición P1 / P3, fui (<fŭī) / foi (<fŭĭt), pola acción metafónica de -ī final nalgúns pretéritos fortes (cfr. tamén fiz vs. fez, sivevs. seve, tive vs. teve etc.), foi pode ser tamén resultado de P1, o mesmo que fui aparece esporadicamente como forma de P3 (sen efecto metafónico, por tanto, ou con xeneralización analóxica de unha ou outra persoa).
Para alén da incorrecta emenda de Nunes, tal como acontece noutros sintagmas, e tamén coa perífrase dever + a + infinitivo (véxase nota a 60.14), convén segmentar, diferentemente de Stegagno Picchio e de Littera, a preposición a como elemento que liga cuidar co infinitivo, dado que esta é, ademais, a construción maioritaria na lingua trobadoresca (cuidar’a morrer).
Anterior
