I. Edicións críticas: Nunes (1972 [1932]: 52-54 [= LPGP 141-142]); Paredesa (2001: 149); Paredesb (2010a: 130); Tavani (2010: 60-61)1; Littera (2016: I, 85).
II. Outras edicións: Molteni (1880: 154-155); Machado & Machado (1950: II, 321-322); Paredes (2010b: 102-105); Paredes (2010c: 73-74); Rios Milhám (2018b: III, 464).
III. Antoloxías: Tavares (1943 [1923]: 30-31); Oliveira & Machado (1959: 30-31); Tavares (1961: 11-12); Fiúza (1981: 122-125); Ferreira (1988: 51); Montoya (1988: 312-313); Ferreira (1991: 30-31).
4 vos] uos B 10 pod’achar] pedachar B 13 fis] ffiz B 15 én] Eu B 23 vos] uos B 26 vos] uos B 28 morrerei] moirerey B
3 nunca veeria] nunc’aveeria Paredesa, Paredesb : nunca veria Tavani, Littera 6 nunca] nunc(a) Nunes 7 omen] hom(en) Paredesa : hom Paredesb, Tavani 8 bõo] bon Tavani : bom Littera 8-10 Ca o vosso bõ(o) ssemelhar / par nunca lh’ omen pod’ echar Nunes 10 pod’achar] pode<r’>achar Tavani 12 sõo] ssõ(o) Nunes : son Tavani : som Littera 13 fis] fiz Tavani, Littera 15 én] eu Nunes 17 nen] [e] nen Nunes, Littera 18-20 nunca soffreron tal affam, / nen am quantos som, nen se(e)ram Nunes 19 nen [o] an] [e] nen an Paredesa : nen [ter]an Paredesb : nen <ten>ran Tavani 20 <todos> quantos som nen seram Tavani 23 vos] os Paredesa 24 aquel’é meu e non vosso Nunes : aquele <mal> x’est o nosso! Tavani : aquel é [meu] x’est o vosso Littera 25 ren] sem Nunes 27 nen] nen [o] Nunes : nen’[o] Littera 28-30 ante ben sey ca morrerey, / se non ey vós que sempr’ amey Nunes 30 que sempre] que <eu> sempre Tavani
(I) Ben sabía eu, miña señora, que, despois de me separar de vós, nunca vería nada que me agradase, desde que non vos vise, porque vós sodes a mellor dona de que nunca ouviu ninguén falar, pois á vosa fermosura sei que nunca ninguén lle pode achar par.
(II) E xa que así o quixo Deus, que eu estou tan afastado de vós, tende a total certeza de que eu nunca vivirei sen mágoa por esa razón, xa que Paris non foi tan coitado de amor nin Tristán: nunca sufriron un afán tal nin o teñen cantos existen nin existirán.
(III) Que farei eu, cando non vir o voso rostro? Pois o mal que vos foi ferir, aquel é o noso mal, e por iso non podo, por nada do mundo, deixar de amarvos moito nin o farei; ben sei que morrerei antes se non vos teño a vós, que sempre amei.
Esquema métrico: 3 x 8a 7’b 8a 7’b 8a 7’b 3c 8c 3c 7c (= RM 70:1)
Encontros vocálicos: 3 ve͜e·ri·a; 6-7 nunca‿o·i·sse‿omen; 8 bo͂͜o
Nunes emenda sistematicamente o texto de B para acomodar o v. 7 e mais os vv. 8-10 de cada estrofa a, respectivamente, un verso cuadrisilábico e dous versos octosilábicos en vez de catro versos con diferente medida (3 8 3 7).
Obsérvese a repetición da conxunción completiva que tras unha frase parentética (véxase nota a 53.17-18):
Ben sabia eu, mia senhor,
que, pois m’eu de vós partisse,
que nunca veeria sabor
de ren.
A segmentación nunc’aveeria de Paredes é errada, pois non existe ningunha forma verbal aveeria, nin de veer nin de aviir.
As aparentes catro sílabas do verso son, na realidade, tres pola episinalefa oisse‿/‿omen, mantendo, deste xeito, a regularidade trisilábica nos sétimos versos de todas as estrofas. É por isto que a solución de Paredes e Tavani, coa supresión da sílaba final e a creación dunha fantasmal forma (h)om, non ten apoio nin textual nin lingüístico na lingua medieval de ningún tipo: na edición do editor andaluz non se xustifica tal forma, mentres que Tavani alude a un dubidosa operación para reducir «o suxeito de persoal a impersoal (homen > hom)».
A forma bo͂o, con grafía conservadora (véxase a significativa situación de 887.42, coa oposición <bon> A vs. <bo͂o> BV), é metricamente unisilábica, por tanto perfectamente equivalente de bon, tal como acontece en diversas pasaxes ao longo das cantigas (241.10, 475.31, 478.8, 724.7, 805.9, 889.24, 1119.19 e 31, 1174.11, 1393.8, 1448.25, 1587.26, 1594.15, 1636.24). Esta alternancia gráfico-métrica é similar á que se rexistra na P1 do presente indicativo de seer (son / so͂o) e, tamén, a un / u͂u. Véxase nota a 10.25 e 47.20.
Nótese a concordancia ad sensum coa ausencia da preposición a no v. 8 (achar par ao vosso...).
Sobre bõo ~ boo unisilábico véxase nota a 241.10.
Nótese como nos vv. 10, 20 e 30, por mor da procura dunha inexistente simetría no número de sílabas, Tavani modifica os tres versos con suplementos textuais desnecesarios, chegando mesmo no v. 20 a modificar a lección <seeram>, trisilábica para a acomodar á refacción realizada.
Paris, fillo do rei Príamo, raptou Helena e provocou a guerra de Troia, motivo central de diversas obras literarias medievais pertencentes ao ciclo clásico, e moi especialmente da Crónica Troiana, traducida en Galiza no século XIV.
Tristán é o protagonista masculino da historia de Tristán e Iseo, no ciclo artúrico, de que se conserva unha versión medieval galego-portuguesa fragmentaria no Livro de Tristan. Ambos protagonistas aparecen citados tamén en 530.8-9 (Don Denis).
O pronome CD parece mellor solución para a hipometría versal do que a copulativa inicial, que crea un contexto sen o necesario complemento; pola súa parte, Tavani propón un inexistente tenran, de carácter protohistórico, xa que a forma galego-portuguesa é terran.
A solución tavaniana é intrusiva de máis para resolver a hipometría do verso, xa que na secuencia éste o pode existir hiato métrico (cfr. o verso dodecasilábico no mundo máis ca vós éste o mui sobejo en 294.2); e o mesmo acontece coa proposta de Littera, que torna incomprensíbel o texto.
Independentemente de que <este> sexa a forma verbal éste (P3 do presente indicativo de seer) ou a suma do demostrativo este co verbo é (est’é), é moi frecuente en B (vs. A) a aparición de <est>, aparente latinismo, con ausencia de vogal final e a consecuente hipometría versal. Véxanse 65.4, 71.6, 89.27, 182.26, 197.18, 302.21, 317.2, para alén daqueles casos en que éste aparece en cantigas transmitidas só polos apógrafos italianos: 184.15, 204.18, 207.11, 714.9, 854.12, 993.20, 1075.4, 1456.12, 1625.1, 1652.2 e 1667.17. Véxase Ferreiro (2008a).
O pronome vós, como as restantes formas pronominais tónicas oblicuas (mí ~ min, ti, nós, vós, el ~ ela), pode aparecer como complemento directo sen preposición, como forma libre, con algunha frecuencia na lingua trobadoresca.
A proposta do estudoso italiano foi reeditada, con mudanzas mínimas, en Tavani (2016a). O texto crítico é coincidente, agás no v. 10, onde na segunda edición aparece pode<ri’> achar en vez de pode<r’> achar.
Anterior
