I. Edicións críticas: Nunes (1973 [1928]: 413-414 [= LPGP 635-636]); Fernández Graña (1994: 84); Fernández Graña (1998: 255); Cohen (2003: 478); Littera (2016: II, 110).
II. Outras edicións: Monaci (1875: 291-292); Braga (1878: 160); Machado & Machado (1956: V, 357-358); Montero Santalha (2004); Pardo de Neyra (2005: 70-71); Celeiro Álvarez (2021:105).
III. Antoloxías: Varnhagen (1872: 87-88); Nemésio (1961 [1949]: 159); Álvarez Blázquez (1975: 73); Ferreiro & Martínez Pereiro (1996a: 168).
5 fremosas] fremosa B 7 oraçon] orazō V 17 fremosa] fremosas V
4 oje i] oj’i Nunes
(I) Por Deus, que vos non pese, miña nai e miña señora, ir eu a San Salvador, porque, se hoxe alí van tres fermosas, eu serei a primeira (en beleza), ben o sei.
(II) Para facer oración quero ir eu hoxe alá, e, con certeza, se hoxe alí hai dúas fermosas, eu serei a primeira (en beleza), ben o sei.
(III) Alí está o meu amigo, ai madre, e ireino ver por lle facer pracer! Se hoxe alí vai unha fermosa, eu serei a primeira (en beleza), ben o sei.
Esquema métrico: 6a 6b 6b 6a 6C 6C (= RM 160:466)
Encontros vocálicos: 4 oje‿i; 14 -lo͜-ei
San Salvador de Valongo talvez se refira a unha ermida do lugar de Valongo, na parroquia de Aguasantas (Cotobade, Pontevedra), moi preto de Perocelo (cfr. Martin de Padrozelos), próxima tamén á igrexa de San Salvador da Lama, en Pontevedra (Souto Cabo 2018: 93).
Obsérvese que o determinante no insólito sintagma a ũa fai con que ũa adquiva o valor de ‘primeira’ (a primeira en fermosura das tres amigas).
É sen dúbida inusual o emprego do adverbio i en posición inicial absoluta, con poucas mostras no corpus, onde achamos algúns contextos en que o adverbio ocupa a posición inicial de estrofa1 :
I logo, senhor, que vos vi,
vi eu que fazia mal sén
d’ir osmar de vos querer ben (905.1).I vai o meu amigo,
quer-me levar consigo (1163.13).I vai o meu amado,
quer-me levar de grado (1163.16).
Neste sentido, ao longo da produción medieval pódese certificar a presenza de i nunha posición moi similar; por exemplo, na Estória do Santo Graal:
Eu me irei e te deixarei nesta pena. I morrerás de fame e de lazeira (Miranda 2016: 220).
Non obstante a lección de V (fremosas), debe emendarse o texto, atendendo á sintaxe e ao sentido (I [tres] fremosas; II [duas] fremosas; III [ũa] fremosa), –o que implica a existencia de variatio no refrán–, tal como acontece nalgunha outra composición, como, por exemplo, as cantigas 1290 ou 1539.
Anterior
