996 [= RM 155,11]

Se eu ousass’a Maior Gil dizer

Vaasco Rodriguez de Calvelo

Notas

Texto

• *

  Máis unha vez na tradición manuscrita da obra deste autor, as dúas pólas da mesma presentan variantes notábeis (véxase a cantiga 995).

• 1

  A citación expresa do nome da amada (Maior Gil) vai contra unha das regras do amor cortés, a do segredo amoroso¹ . Na poesía galego-portuguesa poden encontrarse casos de incumprimento desta norma en distinto grao, desde cantigas de amor lixeiramente heterodoxas por este motivo, como esta de Vaasco Rodriguez de Calvelo, até cantigas de escarnio que parodian a retórica do amor cortés. Algúns outros casos con diferentes graos de heterodoxia achámolos, por exemplo, nas cantigas 111 (Pero Velho de Taveiroos), 124 (Paai Soarez de Taveiroos), 149 (Anónima?), 309 (Roi Paez da Ribela), 383 (Afonso Sanchez), 429 (Pero Viviaez) ou 1427 (Joan Soarez Coelho).

• 6

  A grafía <et>, de presenza esporádica ao longo dos cancioneiros apógrafos italianos, nomeadamente no Cancioneiro da Vaticana, só ten unha moi limitada presenza no Cancioneiro da Ajuda, con dous rexistros no seu inicio (65 [A2, B92], v. 7; 82 [A16, B109], v. 3) e unha presenza máis maciza na parte final do cancioneiro: 1236 [A283, B1220, V825], v. 10; 982 [A289, B980, V567], v. 12; 997 [A 293, B 993bis, V 582], v. 3; 999 [A295, B995, V584], vv. 2 e 9; 1000 [A296, B996, V585], vv. 2, 7, 15 e 16; 994 [A300, B991, V579], vv. 8, 10 e 15; 996 [A301, B993, V581], v. 6; 894 [A302], v. 4; 896 [A304], v. 15. Na realidade, esta grafía para a copulativa debe ser posta en relación con outras grafías ou formas latinizantes que se detectan ao longo do corpus (véxase nota a 63.2).

  A utilización do singular en coita por parte de BV non altera significativamente a semántica do refrán.

• 8

  A lección dos apógrafos italianos presenta unha anómala –do punto de vista da concordantia temporum– forma verbal en futuro de subxuntivo (disser) cando o verbo principal vai en pospretérito (sería), compensando metricamente o verso coa introdución do posesivo meu: se llo dissesse, ben seria ja (A) vs. se llo disser, meu ben seria ja (BV). Algo similar acontece en 237.13-14, neste caso coa lección correcta en B e o erro da consecutio temporum no Cancioneiro da Ajuda.

• 9

  O resultado estraiar de A (con unhas poucas ocorrencias no corpus, ás veces coa forma nasalada estrãiar), con desnasalización, a partir de extraneāre, con caída de -n- intervocálico en vez da habitual palatalización do grupo [nj], é minoritario mais convive coa solución xeral estranhar, en xeral transmitido por BV. Véxase nota a 103.1.

• 15

  A forma máis conservadora seeria, transmitida por BV, contrasta con seria, maioritaria no Cancioneiro da Ajuda, que neste aspecto se revela como un cancioneiro máis innovador.

• 16

  Obsérvese como, máis unha vez, A e BV marcan diferente dirección discursiva, neste caso con diverxencia semántica perante a coita. Eis o texto enviado por Ajuda:
                          ... ca ei gran pavor
            de lle falar en quanto mal me ven,
            [e quantas coitas, querendo-lle ben].
  Velaí a inversión semántica de BV, con mudanza expresiva e nova compensación métrica:
                           ... pero m’ei sabor
            de lle falar en quanto mal me ven,
            [e quantas coitas, querendo-lle ben].

• 17

  Fronte á moi rara grafía <nh> por <n> (véxase nota a 1015.7), o erro gráfico <lh>/<l> aparece con algunha frecuencia ao longo dos dous cancioneiros italianos apógrafos (con maior incidencia en V), e moi especialmente nun pequeno número de voces: ali <ali> A, <alhi> B (313.10); <alhy> B (466.19); <a(lhy)ly> B, <aly> V (1317.15); <aly> B, <alhy> V (1473.15); <ali> B, <alhi> V (1479.3); o pronome persoal tónico de P3: eles <elhes> B, <elles> V (489.17); ela <elha> B, <ela> V (632.18); elas <elhas> BV (1205.7); elos <elhꝯ> BV (1205.10); o verbo falar, con diversas flexións: falar <falar> B, <falhar> V (599.5); <falar> AB, <falhar> V (996.17); <falhar> V (1010.13); <falar> B, <falhar> V (1033.7); fala <fala> B, <falha> V (958.19); fale <fale> B, <falhe> V (722.11); e no substantivo vassalo(s): <uassalos> B, <uassalhos> V (925.13); <vassalo> B, <ua ssalho> V (1503.10). Noutros vocábulos, a aparición de <lh> por <l> é moito máis esporádica: ala <alha> B, <ela> V (1252.27); camela <camelha> V (1449.16); olas <olhas> B, <olas> V (1634.8); velida <uolhi da> BV (676.12) etc.