110 [= RM 104,8]

Senhor, perdud’ei por vós ja o coraçon

Nun'Eanes Cerzeo

Notes

Text

• *

  Ao longo dos versos percíbese unha certa vacilación métrica, que se concreta na omisión de elementos e, asemade, na intromisión dalgunha partícula que debe ser expunxida por ser, probabelmente, produto do intento de regularización métrica nalgunha das fases da compilación manuscrita nunha composición en que non é totalmente evidente a súa estrutura métrica. É por isto que a actuación dos diversos editores é diversa e, mesmo, contraditoria: Michaëlis propón un esquema regular dodecasilábico, mentres que Déborah González introduce versos de trece sílabras para o segundo, sexto e sétimo de cada estrofa.

• 2

  Para a medida dodecasilábica é necesaria a sinalefa soia‿eu (véxase, por exemplo, soia‿entrar en 1531.10), que, obviamente, González non considera.

• 3

  Fronte á manutención dunha repetición do que completivo que obrigaría a reintegrar un pronome me (sei que ... que [me] non val), optamos, con Littera e González, pola reintegración da copulativa en posición inicial (véxase nota a 42.15), ao tempo que interpretamos o segundo <que> é un erro por <me>, cuxa confusión se atesta noutras pasaxes dos apógrafos italianos: <me> B que (1666.5); <que> V me (944.2, 1093.3).

  É necesaria a copulativa inicial do verso para a correcta contaxe métrica do verso: nesta posición é moi frecuente omisión da copulativa por erro de copia, como mostran os abondosos casos en que algún dos manuscritos ofrece a lección correcta: A vs. B (65.29, 117.12, 165.10, 174.12 etc.), B vs. V (424.14, 1195.16 etc.), V vs. B (403.6, 1614.20 etc.).

• 4

  Nas enumeracións de quen (ou de que) non vale ao trobador contra a senhor aparece con frecuencia o Amor, que neste verso parece solicitado pola ausencia de dúas sílabas métricas. Cfr., por exemplo, e non mi valla ela nen Amor / nen Deus (284.3-4); e non mi val Amor, / nen mi valhades vós, senhor, nen Deus (1078.15-16).

  Cousimento ‘discreción, siso’ é voz de orixe provenzal usada con relativa frecuencia, fundamentalmente nas cantigas de amor (36.26, 38.1, 116.22, 117.15 e 18, 156.2, 978.2, 1062.11, 1408.12), xunto cos verbos cousir e cousecer (véxase Glosario, s.v.), da mesma familia semántica e de amplo uso no corpus trobadoresco. Véxase García-Sabell Tormo (1991: 103-105). 

• 5

  A lección <me͂sura> de B podería ser interpretada como un latinismo (mensura) semellante ao de monstrar (véxase nota a 9.3).
  Por outra parte, Michaëlis vese obrigada a propor a expunción do artigo de mesura polo feito de reintegrar o posesivo bisilábico vosso con conhocer. A partir da xustificación de González con textos do propio Cerzeo e contextos similares doutros trobadores, optamos por meu para reintegrar a sílaba ausente en vez dun posíbel artigo o (Littera): o substantivo conhocer nunca vai precedido de artigo e, ao contrario, case sempre vai determinado por un posesivo (véxase Glosario, s.v. conhocer₂).

• 6

  As solucións de Michaëlis e Littera veñen condicionadas pola resistencia á frecuente sinalefa assi‿é.

• 7

  Nesta cantiga ja ten unha repetida presenza hipermétrica nos vv. 7, 9, 13 e 21. O carácter monosilábico do adverbio e o seu escaso corpo gráfico-fónico fai con que a súa presenza (ou ausencia) nalgunhas pasaxes sexa efectivamente produto do proceso de copia. Véxase nota a 74.19.

• 9

  Nótese como a opción michaëliana para a regularización métrica é a expunción da copulativa (que liga os versos) en vez do adverbio ja (que pervive en González pola consideración do segundo verso de cada estrofa como tredecasilábico).
  Cuido é substantivo (derivado regresivo de cuidar, igual que o raro penso é regresivo de pensar) que tamén se atesta en CSM 253.64 e 365.29). Este substantivo prolóngase, como mínimo, até o final da Idade Media, pois rexístrase en obras diversas:

  Hu he o cuydo que cuydades, de paz e nõ de quebrãto? (Crónica Geral d’Espanha de 1344; Cintra 1952-1990: III, 318).

  nem lhe viinha per cuido nem pensso o que sse depois seguio ... Senhora, disse ell, esse era mui maao cuido que elles cuidavom (Fernão Lopes, Crónica de D. Fernando; Macchi 2004: 175, 511).

  Véxanse, outrosí, outras obras, como o Livro de José de Arimateia (Miranda 2016: 17) ou o Cancioneiro Geral de Garcia de Resende (Dias 2003: VI, s.v. cuido).

• 10

  Neste verso é posíbel segmentar de maneira diferente <mha>, coa lectura ca, pero mi a vida máis podesse durar, tamén con perfecto sentido e encaixe na liña discursiva da cantiga. Porén, no corpus o sintagma mia vida nunca aparece precedido de artigo.

• 11

  A lectura vergonh’á ja é a máis coherente coa lección manuscrita (<u’gonha ia>), tal como propón González, fronte a Michaëlis e Littera, que optan por unha segmentación i a para <ia>.

• 13

  Neste verso, Littera optou pola omisión da copulativa inicial en vez de expunxir o adverbio ja (véxase nota ao v. 7).

• 14

  A carencia de unha sílaba para este verso tredecasilábico demanda a reintegración da necesaria preposición por, introducida xa desde Michaëlis e Littera a pesar da medida dodecasilábica das respectivas edicións.

• 15

  Michaëlis prefire manter gran á custa da hipermetría versal, un elemento que, como mui (véxase nota a 65.1), pode aparecer adventiciamente no proceso de copia, como se percibe en 240.4, en que, fronte a A, B presenta este elemento coa conseguinte hipermetría. Por outra banda, face á editora do Cancioneiro da Ajuda, Littera mantén gran mais recompón direi-vo-lo que coa omisión do artigo antecedente do relativo.

• 16

  A reintegración vocálica proposta en González é feita para nivelar metricamente o verso en relación á estrutura métrica que propón; porén, no corpus a forma quero sempre presenta crase co artigo.

• 18-19

  Como acontece noutras ocasións (véxase, por exemplo, 7.11-12 ou 337.7-8), a copulativa ausente no inicio do v. 18 aparece copiada na mesma posición no verso seguinte¹ .