I. Edicións críticas: Nunes (1972 [1932]: 30-31 [= LPGP 106]); Arbor Aldea (2001: 181); Longo (2003: 98-99); Littera (2016: I, 70).
II. Outras edicións: Monaci (1875: 16); Braga (1878: 5); Michaëlis (2004 [1896-1905]: 511-512); Machado & Machado (1950: II, 221-222); Rios Milhám (2018b: III, 380).
1 vos] uus BV 3 coita] corta V; nunca] uūca B 6 quer] q̄rer BV 7 nunca mereci] uūca merecj B : nūca merercj V 8 vos] uos BV 9 sode-la] ssadela V 13 ren] irem V 17 do] de B 18 dar, que] dir V 21 pouco] puoco V 22 quand’] q\e/nd V 24 vos] uus BV
1 vos] vus Arbor Aldea, Longo 2 per] por Nunes, Longo 6 quer-me] ven-me Nunes, Arbor Aldea : querer-me Littera 7 a quen [o] nunca mereci] a quen nunca [o] mereci Nunes, Arbor Aldea, Littera : á quen nunca [eu] mereci Longo 8 ca ten, sen[h]or] Ca, mha senhor Nunes : Ca eu, senhor Arbor Aldea : Ca vem, senhor Longo; servi] serv’i Littera 9 sempr’e] sempre Nunes, Arbor Aldea : [e] sempre Littera 13 [non] se compr’a min] compre [en] mi Nunes : compr[e] a min Arbor Aldea, Longo : se compre [em] mim Littera 14 se] me Longo 18 fezo] fez o Longo 21 min] mi Nunes, Littera 23 serv’e] serve [e] Littera; [que] lhi den] [rem] lhi den Nunes, Longo : lhi [én] den Arbor Aldea : lhi dem Littera 24 vos] vus Arbor Aldea, Longo
(I) En aciago día vos coñecín, señora, por canto mal me vén por vós, porque me vén coita –nunca a vin maior–, por vós, señora, sen outro ben; alén diso, por este mal que me a min vén por vós, como se fose ben, quéreme mal (aquel) a quen nunca llo merecín, (II) pois considera, señora, porque eu sempre vos servín e digo que sodes a mellor do mundo e trobo polo voso amor, que me facedes gran ben; e así vede agora, miña señora de bo siso: este ben tal non me é necesario, agás se vós máis valedes por iso.
(III) Mais eu, señora, en aciago día nacín por causa del, que non ten o voso ben nin o coñece, a quen Deus, aínda que lle fixo ben así, non lle concedeu o mérito de llo dar; porén, señora, así me veña ben, deste gran ben que el non considera como ben, moi pouco del sería moito para min, (1) pois, miña señora, é xusto que, cando alguén presta servizo e non pide nada (a cambio), que lle dean (algo): eu servín sempre e nunca vos pedín (nada).
Esquema métrico: 3 x 10a 10b 10b 10a 10c 10c 10a + 10c 10c 10a (= RM 161:7)
Encontros vocálicos: 5 mi‿a
Sobre o carácter de cantiga próxima ás cantigas ateúdas atá a fiinda, cunha ligazón adversativa coa derradeira estrofa neste caso, véxase nota á cantiga 92. Con todo, nas edicións precedentes nin sequera é considerada a ligazón interestrófica das dúas primeiras cobras, excepto na edición de Longo.
O sentido da composición e a métrica condicionan a necesaria emenda da lección <q̄rer> de BV, para estabelecer, como solución ecdoticamente máis respectuosa cos manuscritos, quer, cuxo suxeito é unha terceira persoa (un rival ou o marido), que tamén é o suxeito do verbo ten do v. 9. Neste sentido, a manutención de querer, para alén de solución hipermétrica, é dificilmente integrábel no discurso, e a innovación ven dalgúns editores tampouco ten xustificación editorial.
Para alén de mantermos a unánime lección <tem> (mha en Nunes; eu en Arbor Aldea; vem en Longo), coidamos que é posíbel evitar intromisións textuais e respectar a lección dos manuscritos sempre e cando se segmente a conxunción copulativa en sempr’e (v. 9). Deste modo, a interpretación da pasaxe sería a seguinte: ‘porque (o rival) considera (ten), señora, porque vos servín sempre e digo que sodes a mellor do mundo e trobo polo voso amor, que me facedes gran ben...’.
Aínda que minoritaria, a forma milhor, con pechazón de /e/> /i/ por influencia de consoante palatal (por iode na súa base etimolóxica meliōrem), ten certa presenza na lingua trobadoresca.
En frases negativas con ren, a presenza do adverbio non é constante; é por isto que, tendo en conta ademais a ausencia dunha sílaba métrica no verso, restauramos o adverbio de negación que non é contemplado en ningunha das precedentes edicións. Para contextos semellantes, cfr., por exemplo, e non lle custar / a ela ren de seu aver (123.20-21), ou ca mi non tolh’a mí ren (578.13).
Aténtese en que a omisión dun elemento de escaso corpo fónico como non é relativamente frecuente ao longo dos cancioneiros, nomeadamente dos apógrafos italianos: 34.7, 63.12, 494.31, 590.13, 783.12, 863.16 etc.
Enténdase: ‘Mais eu, señora, en mal día nacín, comparado con el’. Isto é, el [o marido/rival] non aprecia o ben que ela ten, non é capaz de o valorar (non ten por ben o gran ben dela).
Nesta cantiga rexístrase conhecedor (tamén en 113.11, xunto con conhecer no v. 22), e fronte aos xerais conhocer e conhocedor, que se corresponden coa base cognoscere antes da disimilación consolidada modernamente. Neste sentido, lémbrese que Afonso Sanchez pertence á derradeira xeración de trobadores.
A segmentación dun artigo en fezo por parte de Longo (fez o ben) contradí o frecuente e habitual fazer ben trobadoresco.
A hipometría resólvese ben coa consideración dun que ausente por haploloxía, similar á dé [de] (19.3, 183.17), aínda que outras opcións son posíbeis, tal como mostran as diferentes propostas editoriais precedentes.
A aglutinación de ja e que xerou o pronome indefinido ja-que ‘algo’ (cfr. ja-quanto; véxase nota a 347.9), que ten certo uso na lingua trobadoresca (33.14, 56.25, 266.16, 347.14, 603.7, 1021.20, 1417.2, 17 e 27, 1675.3). Cfr. notas a 1012.18 e 1419.32.
Previous
