1236 [= RM 117,1]

A que vi ontr’as amenas

Pedr'Eanes Solaz

Note

Testo

• *

  Esta composición de Pedr’Eanes Solaz é unha cantiga de amor, aínda que formalmente presenta algúns trazos arcaizantes típicos do xénero da cantiga de amigo, nomeadamente formas con conservación de -l, n- intervocálicos (véxase nota aos vv. 1, 3).

  A cantiga presenta un duplo sistema de reiteracións versais, en que o 1º e 3º verso das estrofas I-II e das estrofas III-IV son repetidos.

• 1

  No Cancioneiro da Ajuda atéstanse as tres variantes da preposición entre: ontre (92.20, 199.8, 1236.1 e 7), antre (309.21 e 22) e entre (149.r2). No que di respecto aos apógrafos italianos, só fornecen a variante antre (agás en 92.20, onde B comparte con A a forma ontre). De calquera maneira, a convivencia destas tres formas de entre lembra a concorrencia das variantes por ~ par ~ per, así como a evolución que se percibe nunha (rara) variante como ontroido e antroido para entroido (< ĭntroitum):

  per tal condizom que dedes deles a min cada ano des dia de san martino atra dia d’Ontroydo C. soldos de móéda dos pretos blandos, a dous pretos por soldo (Lucas Álvarez & Lucas Domínguez 1996: 77).

  Véxanse aínda outras atestacións no CGPA, s.v. ontroydo.

  Por outra parte, a forma amenas (tamén no v. 7), igual que arenas (vv. 3, r1, 9), como outras que aparecen con frecuencia nas cantigas de amigo (irmana, louçana, Granada, venia etc.), mostra a conservación de -n- intervocálico, sen dúbida como decoración arcaizante propia deste xénero (véxase Ferreiro 2008b).

• 3

  Para alén de arenas, e amenas (véxase nota ao v. 1), a forma pronominal la, do mesmo xeito que acontece coas formas do artigo (véxase nota a 587.3), manifesta a conservación de /l/ en posición posvocálica, fonema desaparecido nestas formas xa había tempo. A súa presenza debe ser atribuída a unha vontade retórica arcaizante (véxase Ferreiro 2008b, 2013a), igual que acontece noutras cantigas de amigo (586, 647, 660, 1205).

• 5

  Tal como acontece coa secuencia los meus cabelos (1166.1), neste primeiro verso do refrán prodúcese unha secuencia similar, onde talvez haxa unha asimilación fonética de /l/ a -s precedente (eu das arenas la mirei = *eu das arenas-la mirei).

• 10-16

  Nestes dous versos advírtese a presenza excedente da conxunción copulativa e, que os apógrafos italianos, neste caso asisadamente, non copian. Neste sentido, para alén desta cantiga, existen diversas pasaxes ao longo do corpus en que, a partir do testemuño diverxente dos manuscritos se pode determinar con seguranza o carácter espurio da copulativa, feito que acontece con certa frecuencia, especialmente no inicio do verso. Véxase, entre outros, B vs. A (66.14, 96.10, 128.14, 224.7, 241.22, 306.13, 312.5 e 13), A vs. B (129.28), B vs. V (851.12, 924.19, 950.7, 1631.7), V vs. B (740.10, 935.6, 1148.9).

• 13-21

  Nótese a rima dia : vi-a (vv. 13-15) e dia : vi a (vv. 19-21), que engloba elementos lingüísticos independentes, do mesmo modo que nas cantigas 634.18-21 (u me - lume - queixume), 1334.15, 18 e 21 (ten o - pequeno - neno) e 1437.4-5 (ben as – pequenas), e dun modo similar, con verbo + clítico nas cantigas 292.14-16 (soo - doo - negó-o), 443.7-9 (vi-as - dias - dirias), 807.8, 11 e 14 (vi-a - averria - querria), e 1344.25-31 e mais 26-32 (pao - dá-o - vao - mao; paa - dá-a - vaa - maa), 1638.10-11 (as[s]eitou-me – er[r]ou-me). Véxase Ferreiro (2021b).

• 15

  Repárese na variación entón (< ĭn-tŭnc) / entonce (< *ĭn-tŭnce) entre A vs. BV (tamén no v. 21), que non afecta a medida por canto entonce estabelece crase coa copulativa seguinte (entonc’e).

• 16

  Para alén da presenza espuria da copulativa (véxase nota ao v. 10), a segmentación do pronome realizada por Cohen en nunca (nunc’a) é conveniente para explicitar o CD de vi.

• 22

  No Cancioneiro da Ajuda aparece repetido o artigo, que forma parte da rima do v. 21, no inicio deste verso.