1315 [= RM 38,6]

Que adubastes, amigo, ala en Lug’u andastes

Fernand'Esquio

Notes

Text

• 2

  A secuencia manuscrita <uꝯ uos> (coa ausencia de <uos> en B) só permite unha lectura vos vós, tal como acontece sempre ao longo do corpus, onde sempre vai en primeiro lugar a forma átona (...de que vos vós namorastes).

• 3

  O feminino analóxico senhora é aínda na lingua trobadoresca excepcional con relación á forma invariábel senhor, xa que só se atesta en Afonso Sanchez (383.27), Estevan Faian (402.16), Don Denis (551.24), Martin de Caldas (1211.9) e Gil Perez Conde (1546.23, 1547.16).

  Por outra parte, nalgúns editores (Nunes e Toriello nesta ocasión) percíbese unha certa resistencia a non recoñecer o pronome én na parte final de secuencias que deben ser segmentadas (véxanse, por exemplo, 37.28, 274.21 e 854.14). Cfr. nota a 37.28.

• 4

  Alén dos nomes coa terminación en ditongo, é certamente extraordinaria a forma <lugu> Lugo en BV, coa confusión <u>/<o>, que ao longo dos cancioneiros só se rexistra como produto de erros gráficos: cuido <cuydu> B (115.17, 1626.5), vi-o <uyu> BV (943.9), amigo <amigu> B (1212.1), vivo <uiuu> B, <uyuu> V (1312.13), feito <feytu> BV (1400.18), vinho <uinhu> V (1682.8).

• 5

  Todos os editores realizan emendas no texto do segundo verso do refrán, sen que ningunha delas sexa plenamente satisfactoria.

  O texto dos manuscritos remite para unha forma adug(a) do presente de subxuntivo, de modo que, no caso de o mantermos (esse me adug’, e esse mi adugo), o refrán habería que o interpretar do seguinte modo: ‘o amor que eu levei de Santiago a Lugo, ese (amor) eu traia, e ese (amor) eu traio’. Porén, non resulta convincente tal interpretación, e non por acaso a maioría dos editores (coa excepción de Littera, que interpreta a forma verbal como presente do indicativo) emendan <adugu> para a converter nunha forma de pretérito (adusse, en Nunes e Toriello; aduxe, en Cohen).

  Perante a necesidade dunha emenda, achamos que dous son os camiños máis xustificadamente acaídos para, a partir da lección dos manuscritos, acadar pleno sentido no refrán:

  a) considerar un erro <g>/<b> (que non achamos no corpus) na transmisión de adug(o), explicábel pola influencia do adugo final de verso, que xustificaría tamén a acomodación con <u> perante a vogal palatal: adub’e ... adugo > adugu’e ... adugo (‘o amor que eu levei de Santiago a Lugo, / ese (é o que) trato, e ese (é o que) traio comigo’):
            o amor que eu levei de Santiago a Lugo
            esse me adub’, e esse mi adugo.

  Así, o amigo respondería directamente á pregunta formulada pola amiga no primeiro verso da estrofa.

  b) a hipótese máis económica talvez sexa que considerar que houbo un erro de copia <adug> por <aduz> que orixinase a posterior grafía <adugu> seguido da vogal palatal, inducida polo final adugo (‘o amor que levei de Santiago a Lugo me trae de volta, e esse amor eu traio de volta’):
            o amor que eu levei de Santiago a Lugo
            esse me aduz, e esse mi adugo.

  A confusión <g>/<z> podemos documentala en B e V ao longo do corpus: azemela <azemela> B, <agemela> V (876.6); prazer <p^rager> B, <prazer> V (877.12); diz o <dizo> B, <digo> V (1156.14); narizes <narizes> B, <narig̃s> V (1471.8).