En esta folha adeante se començan as cantigas d’amigo que o mui nobre Don Denis, rei de Portugal fez
I. Edicións críticas: Lang (1972 [1894]: 66 [= LPGP 184]); Nunes (1973 [1928]: 5-6); Cohen (2003: 586); Littera (2016: I, 211-212); Fassanelli (2021: 58).
II. Outras edicións: Moura (1847: 118-119); Monaci (1875: 64); Braga (1878: 32); Machado & Machado (1952: III, 164); Cohen (1987: 19-20); Júdice (1997: 21); Montero Santalha (2004).
III. Antoloxías: Pimpão (1942: 57); Torres (1977: 247).
Rúbrica. En esta folha adeante] E ensta ffolha + {adeant̄} B : Eensta ffolha adeanc̄ V; començan] cōmenca B; cantigas] cātig(r)as V; mui nobre Don] muy {Nobre} Dom B : my rpbrē Dem V; fez] ffe\z/(x) V
Texto. 4 noutro] nontro B 6 pesar] uesar V 7 iguar] ignar V 9 erades tan coitado] erates tā cuytado V 18 encoberto] entoberto V
9 coitado] cuitado Lang, Fassanelli 11 tornad’, e] tornade Lang, Nunes, Cohen, Littera, Fassanelli 20 foi] fui Cohen, Littera
(I) Ben entendín, meu amigo, que sentistes un gran pesar cando non puidestes falar comigo o outro día; mais estade certo de que non foi o voso pesar (tal) que se puidese igualar ao meu.
(II) Moi ben souben eu que era certo que estabades tan coitado que non tiña remedio; mais, amigo, tornade aquí, e sabede ben que é verdade que non foi o voso pesar (tal) que se puidese igualar ao meu.
(III) Ben souben, amigo, que era certo que o pesar voso daquel día, que non tiña igual, aínda que foi encuberto; porén estade seguro de que non foi o voso pesar (tal) que se puidese igualar ao meu, (1) pois o meu non se pode calcular, nin eu non o puiden negar.
Esquema métrico: 3 x 7’a 7’b 7’b 7’a 7’a 8C 8C + 8c 8c (= RM 139:22)
Encontros vocálicos: 11 amigo,‿aca
A rúbrica refírese, obviamente, a todas as cantigas de amigo dionisinas que veñen a seguir (cantigas 570-621).
Repárese no artificio de repetición en posición de rima (dobre) nos vv. 1º e 4º de cada estrofa (I amigo; II por verdade; III certo).
Non é frecuente achar a variación -oi-/-ui- en coitado/cuitado entre os dous apógrafos italianos, pois, en xeral, é diverxencia que aparece entre o Cancioneiro da Ajuda vs. Cancioneiro da Biblioteca Nacional (cfr. nota a 70.1). Na realidade, nesta voz só se rexistra a variación -oi- B / -ui- V (véxase tamén 575.4, 1212.2, 1293.5). Cfr. nota a 681.4. Véxase Monteagudo (2013 e 2015).
Ningunha das precedentes edicións segmenta a copulativa no final do verso, opción tamén lexítima no contexto da cantiga.
Nótese o hipérbato tan violento que provoca a aparición dun período agramatical, coa antecipación da completiva que (vv. 16 e 17) e o deslocamento de o pesar daquel dia vosso (coa posposición do posesivo de pesar; véxase nota a 138.31): Ben soub’, amigo, por certo / que, o pesar daquel dia / vosso, que par non avia (véxase nota a 53.17-18), ou alternativamente, Ben soub’, amigo, por certo, o vosso pesar daquel dia, que par non avia, mais pero foi encoberto. Isto é, na realidade é sobrante un dos que: Ben soub’, amigo, por certo, que (que) par non avia o vosso pesar daquel dia, mais pero foi encoberto.
Dun modo diferente a como acontece noutros contextos en que mais e pero funcionan como conxuncións independentes do punto de vista sintáctico (véxase 76.10, 301.16, 692.10, 728.16, 953.4, 1146.9), mais pero (mas pero en 268.16) constitúe unha locución conxuntiva equivalente a ‘a pesar de, non obstante, porén’.
Anterior
