I. Edicións críticas: Michaëlis (1990 [1904]: I, 696-697 [= LPGP 317-318]); Littera (2016: I, 360).
II. Outras edicións: Molteni (1880: 22-23); Machado & Machado (1949: I, 87-88); Rios Milhám (2017: I, 42).
III. Antoloxías: Alvar & Beltrán (1989: 99-100); Ferreiro & Martínez Pereiro (1996b: 73).
3 morrer] moirer B 4 leixar-m’en] leixar meu B 5 atan falso] de tan falsso B 14 tod’esto] codesto B 17 coitas] coycas B 18 desleal] desleal uj B
4 como] E quer Michaëlis 10 nen un] nenhun Michaëlis : nẽum Littera 13 viir] vĩir Michaëlis 15 [E] a quen Deus quisesse poder] A quen Deus quisesse [o] poder Michaëlis : A quem Deus quisesse [o] poder Littera 16 fogir] fugir Littera 19 pode] pod(e) Michaëlis 20 Ed Amor nunc’a ome leal vi Michaëlis : E Amor nunc’a home leal vi Littera 21 come mí] con mi Michaëlis : com’mi Littera 23 que se loass[en] én] quen se loasse én Michaëlis : quem se loasse en Littera 26 que] que[n] Michaëlis, Littera 27 e] om. Michaëlis, Littera 28 perdi] prendi Michaëlis, Littera
(I) Xa eu quixera deixar de trobar se me deixase aquela que mo fai facer; mais non me quere deixar, agás se morrer, como deixarme so o poder de Amor, tan falso e tan traidor que nunca pugna senón por destruír aquel que é seu e non pode fuxir del.
(II) Eu, que non teño a onde fuxir que non haxa de voltar a el e ao seu poder, nunca del puiden recibir ningún ben, pois non o quixo Deus nin el nin a miña señora; antes me fai cada día peor e non espero que de aí me veña ben: con todo isto non podo fuxir del.
(III) E aquel a quen Deus quixese dar o poder de lle fuxir (a Amor) sería moi afortunado, pois das mil coitas en que pode meter a un home libraríase daquel desleal, de quen ninguén pode recibir senón mal; e de Amor nunca vin un vasalo desleal, e vexo a moitos queixarse coma min.
(IV) Por cantos eu vexo queixarse de Amor, se tamén vise que se louvasen por iso, ben me podería desmentir alguén do que del digo; mais non hai ninguén a quen eu vexa dicir de Amor outra cousa senón canto eu digo e que padecín sen recompensa de amor, que eu nunca perdín.
Cantiga de amor, do tipo de mestría. Consta de catro estrofas de sete decasílabos agudos. As cobras son doblas, a excepción da rima a (primeiro verso de cada agrupación estrófica), que é unissonans, por causa da palavra perduda.
Esquema métrico: 4 x 10a 10b 10b 10c 10c 10d 10d (= RM 199:1)
Encontros vocálicos: 2 mi-o; 9 aja‿a; 19 pode‿aver; 20 nunca‿ome; 21 vejo‿eu; 24 mi-o; 27 digo‿e
A sintaxe esixe a emenda da lección manuscrita, na liña de Michaëlis, a partir dun erro <de>/<a>, para, deste xeito, estabelecer unha estrutura paralela atan falso nen atal traedor. Neste sentido, no Cancioneiro da Ajuda percíbese unha maior presenza das formas reforzadas atal, atan, atanto, fronte a BV, que tenden a presentar as variantes sen a- protético. Véxase tamén 282.14 ou 285.19.
O verbo fugir é variante da forma, aínda maioritaria, fogir (< fŭgĕre), que sofreu un proceso de asimilación e harmonización vocálica ([o...í] > [u...í]) que afecta tamén as formas conxugadas; un proceso similar verifícase noutros verbos con representación no corpus profano: bulir (vs. bolir), cuspir (vs. cospir), destruir (vs. destroir), nuzir (vs. nozir); o mesmo acontece coas formas avurrido ou fugido. Cfr. nota a 460.2.
É relativamente frecuente a omisión da copulativa inicial de estrofa (e de fiinda ou de verso) nos manuscritos, que nos permite neste caso restaurar a isometría versal. Casos semellantes documéntanse en 106.8, 151.7, 157.7, 163.11, 261.13, 293.8, 294.7 e 13, 332.7, 408.7, 447.7, 448.8, 490.19, 586.11 etc.
Nótese como no final deste verso (desleal) foi copiado o final do v. 20 (desleal vi) por salto de liña, feito que obriga á emenda da lección manuscrita.
A consideración dunha hipotética forma ed para a copulativa e (< ĕt) é errada por parte de Michaëlis, que a introduciu tamén, a partir dunha falsa segmentación, en 7.13 e 54.22, talvez por influencia da variante contextual ed (perante vogal) da copulativa en italiano.
Carolina Michaëlis (seguida por Littera) interpreta, por outra parte, que existe un erro de copia –por repetición– e corrixe o desleal do manuscrito, ao tempo que segmenta tamén unha preposición a no final de nunca, interpretando o verso como ‘nunca vin que Amor fose leal ao home’; ora ben, o texto de B non admite dúbidas: presenta o contraste da deslealdade do Amor fronte á lealdade do trobador, de modo que se pode manter a lección manuscrita, coa sinalefa nunca‿ome, que permite conservar a medida decasilábica do verso.
Michaëlis non desenvolveu a abreviatura presente en <com̄>, transformando o enlace na preposición con: xérase así o sintagma anómalo con mí ‘comigo’ (virado nunha imposíbel secuencia com’mi en Littera), que substitúe a estrutura comparativa coa forma oblicua do pronome. Véxase nota a 43.15.
O erro de copia, denunciado polo sentido e pola métrica, é certamente explicábel por haplografía.
Desdizer é documentación única na poesía profana galego-portuguesa, ao tempo que ten unha presenza moi esporádica na lingua medieval (cfr. tamén desdezidor en 1444.3).
O relativo que cumpre tamén funcións de quen na lingua medieval, sen que sexa necesario modificar a lección do manuscrito.
Michaëlis (e Littera) considerou que nesta pasaxe existe un erro <ꝑdj>/<p̄ndj>, de fácil explicación paleográfica. Porén, respectamos a lección enviada polo manuscrito, tendo en conta que no corpus non se localiza a expresión prender ben d’amor e, por outra parte, que o trobador non perdeu o que nunca tivo, en liña con Joan Lobeira, cando expresa exactamente esta idea:
non pod’El tanto, pero pod’e val,
que me faça perder, esto sei eu,
da mia senhor ben, pois mo nunca deu (230.18-20).
Previous
