151 [= RM 11,9]

Pois que se non sente a mia senhor

Airas Carpancho

Notas

Texto

• 6

  Costança Martins (ca. 1190 - ca. 1255) era esposa do nobre galego D. Munio Fernandez de Rodeiro, meiriño real da Galiza entre 1237 e 1253. No pazo dos Rodeiro debeu funcionar unha escola poética (véxase Souto Cabo & Vieira 2004: 232-234).
  O uso de cas que se percibe na lírica trobadoresca (cas Dona Costança; cas Don Corral, 1368.4, 1369.8; cas sa madre, 1554.18; cas Don Lopo, 1643.6; cas Don Xemeno, 1649.7 e 15) alterna con (en) cas de (especialmente en cas de rei, cas d’el-rei, para alén de cas de Don Corral, 1370.8, cas d’un infançon, 1384.2, e cas da Ifante, 1623.14) e é exactamente o mesmo que no galego moderno.

• 7

  É certo que Molteni transcribe como <o dia> a lacuna que Colocci tentou resolver; mais tamén é certo que non temos certeza na copia colocciana para alén do feito de actualmente só se percibir (na copia facsimilar do manuscrito) a secuencia <o di>. En calquera caso, a perda do dormir e do sén é constante por causa da coita de amor, razón que nos leva a propor a restauración da lacuna do manuscrito nesta dirección, pois sén e dormir son un par case sistemático na situación de desamor:

  per que perdi o dormir e o sén (173.10);

  ca me fazedes ja perder o sén
  e o dormir, sennor (191.5-6);

                   ..., e por én
  perdi o dormir e perdi o sén (206.15);

  E perdud’ei o dormir, e o sén
  perderei ced’, ... (228.7);

  ca lle quero tan gran ben que perdi
  ja o dormir e, de pran, perderei
  o sén mui cedo (245.8-9);

  perdi o sén e perdi o dormir (378.6);

  E, pois que viv’en coita tal
  per que o dormir e o sén
  perdi (555.14);

  cuidar me tolh’o dormir e o sén (882.18);

  que ja perdi o dormir e o sén (893.18);

  E, sennor, ja perdi o sén
  cuidand’en vós, e o dormir (994.7-8)

  ca ja perdi o dormir e o sén
  polo seu ben (1000.6)

  que me tolleu o dormir e o sén (1001.9)

            ...; e quen viu nunca tal
  coita sofrer qual eu sofro, ca sén
  perç’e dormir? (1107.8-9)

               ..., per que perdi o sén
  e os meus olhos prazer e dormir (1128.15-16).

  Por outra parte, a copulativa inicial, frecuentemente ausente nas copias nesta posición, completa o decasílabo (casos semellantes documéntanse en 106.8, 151.7, 157.7, 163.11, 261.13, 293.8, 294.7 e 13, 332.7, 408.7, 447.7, 448.8, 490.19, 586.11 etc.).

• 8

  Na estraña lección <axrri> de B rexístrase a confusión gráfica <ax> (o <x> cunha prolongación no trazo inferior esquerdo) que remite a un <m> versal uncial, que se debe pór en relación <merrer> do v. 10, pois nela encontramos outra vez esa grafía para o <m> inicial, que semella, aínda que o non é, un <a> seguido dun <j>.

• 9-10

  Estes versos parecen presentar un complicado razomaneto siloxístico: ‘se morre aquel que non ten proveito de morrer, como eu (que son desgrazado, tolleito e cativo) non morro?

• 10

  A lectura deste verso é problemática por canto é necesario emendar os erros do manuscrito. Fronte ás interpretacións dos anteriores editores, excesivamente conxecturais e/ou interventivas, propomos unha simple corrección do frecuentísimo erro <o>/<e>, xa presente no v. 5, na lección <merrer>, ao tempo que é necesario recorrer á confusión <rē>/<nē>, que achamos, por exemplo, en 1255.4: nen <rē> B, <nē> V.
  Finalmente, aínda que a lección <q̄ria> podería ser interpretada como quer ja (en tempo presente, en liña con á proveito, v. 9), a propia lección de B e a hipometría que implica o tempo presente aconsella unha interpretación queria, que xa no seu momento foi emendada por Michaëlis en prol de querria sen ter en conta a frecuente equivalencia copretérito - pospretérito.
  Deste xeito, coa lectura proposta non é preciso corrixir a hipometría «prolungando la pausa tra ren e Ssequer» (Gonçalves 1976: 123).
  Canto ao sentido do verso, debe terse en conta que nen é unha conxunción copulativa que en determinados contextos, en especial negativos, equivale a e.