I. Edicións críticas: Michaëlis (1990 [1904]: I, 838 [= LPGP 286]); Lopes (2002: 139); González Martínez (2012a: 144); Littera (2016: I, 306).
II. Outras edicións: Molteni (1880: 134); Machado & Machado (1950: II, 147); Rios Milhám (2018a: II, 327).
III. Antoloxías: Ferreiro & Martínez Pereiro (1996b: 61).
1 [V]eeron] Vẽeron Michaëlis
(I) Víñeronme agora preguntar, meus amigos, por que perdín o sentido; e respondinlles así, pois non o puiden negar máis: «Privoume do sentido a miña sobriña, por quen ando sandeu».
(II) Quen ben quixer coñecer o meu sentimento pregúnteme por que ensandecín, que logo lle direi eu así: «Privoume do sentido a miña sobriña, por quen ando sandeu».
Esquema métrico: 2 x 8a 8b 8b 8a 8C 8C (= RM 160:342)
A cantiga non responde ao canon estrito das cantigas de amor pola alusión á sobrinha que lle tolheu o sén. A teor das pesquisas biográficas sobre o autor, «hai catro donas (coñecidas) que puideron ser causa desta composición; entre elas, distínguese Maria Pires de Vides, que foi raptada por Men Cravo, tenente de Lanhoso», un dos alcaides traidores a Sancho II. «En vista deste suceso, e sendo Fernan Fernandez Cogominho un vasalo fiel a Sancho II ata o momento da súa morte en Toledo, acaso non sería posíbel que o trobador celebrase esta dama nun cantar servíndose do modelo que lle ofrecía a cantiga de amor, e, indo máis alá nesta conxectura, que fose, de maneira indirecta, un ataque a Men Cravo polo seu indecoroso acto?» (González Martínez (2012a: 150).
Por outra banda, a relación amorosa coa sobriña lembra a cantiga do trobador de Taveirós en que se fala dos amores cunha parenta (véxase cantiga 123).
A presenza de meus amigos no inicio da cantiga confire a este sintagma un estatuto ambiguo, pois podería ser suxeito de veeron (opción de todos os precedentes editores) ou, contrariamente, a habitual apóstrofe aos amigos como destinatarios internos: a voz poética toma os amigos como confidentes e relátalles o que lle aconteceu: que outros lle viñeron preguntar por que enlouqueceu. Véxase a aparición do mesmo vocativo en posición inicial noutras moitas cantigas: 79.2, 186.1, 187.1, 267.1, 284.1, 405.1, 419.4, 423.1, 439.3, 807.3, 970.2, 1000.1, 1091.1, 1105.1, 1172.3, 1469.1, 1604.3, 1605.1, 1621.2.
A puntuación con vírgula final neste verso marca o carácter parentético e explicativo de por que ensandeci; con todo, sería posíbel unha puntuación alternativa, en que por que ensandeci se considere o CD de pregunte-me: ... por que ensandeci / pregunte-me.
Anterior
