I. Edicións críticas: Nunes (1972 [1932]: 219-220); Radulet (1979: 76 [= LPGP 269-270]); Littera (2016: I, 284-285).
II. Outras edicións: Monaci (1875: 85-86); Braga (1878: 44); Machado & Machado (1952: III, 266-267).
III. Antoloxías: Alvar & Beltrán (1989: 362); Ferreiro & Martínez Pereiro (1996b: 57); Arias Freixedo (2003: 890-891); Magalhães (2007: 118); Mongelli (2009: 84); Souto Cabo (2017: 81).
1 Ouç’eu] O ouceu BV 2 face [v]en] facee B : fate ē V 3 a mí] amī V 4 d’ũa] hūa B : dhūa V 5 quanto] Quando B : qn̄do V 6 a mí] amī B 7 dan’é] dame V 8 loado] leado V 10 gran] g̃ra B 13 quanto] quando B : qn̄do V; d’ali] dalij BV 14 Esta < + > meu danac̄ cado B : esta om̄auem meu danat̃ tada V 15 mazel’] Ase mal B : Ma sel V 16 gran] g̃ra B; ten] cem B 17 tod’] rod V; a min non fal ende ren] āmī no < + > B : ā mi nō falgerreui V 18 doaire] do\a/ire B 19 sa face fremosa conhoci] se face fr̄mosa conhoţi V 21 afaçaiado] a facayado BV 22 enton] ençō B; amigos] amigoꝯ V 24 acabado] a cabada V
1 Ouç’eu] O ouç’eu Radulet : Ouç[o] eu Littera; ũu] um Littera 3 e verdad’é] é verdade Nunes; mí] min Nunes 4 ũa] ua Littera 6 mí] min Radulet 13 por] per Littera 15 mazel’] masel’ Nunes, Littera 17 est’] este Radulet 18 doaire] doair’e Littera; quan] tam Nunes 21 afaçaiado] asegurado Nunes : afaçanhado Radulet
(I) Escoito eu dicir un oportuno proverbio: que «o ben e o mal sempre vén no rostro»; e é verdade por como iso me acontece a min cunha dona en que todo isto percibín, pois de canto ben vin na súa face me vén por iso, amigos, tanto mal a min que o proverbio no meu dano se ve probado.
(II) Da súa bondade e da súa moi louvada valía e da súa mesura e do seu bo xuízo non me vén mal, mais si doutro gran ben que eu, amigos, pola miña desgraza percibín na súa fermosa face: por todo canto mal me a min vén por iso de alí o proverbio no meu dano se cumpre.
(III) De pena e de grande afán e preocupación e de gran coita que me ten atormentado, de todo isto a min non me falta nada, por esa xentileza –que ben disposta!– que na súa fermosa face coñecín con gran beldade, amigos: e así no meu dano o proverbio é confirmado.
(1) E desde entón, amigos, entendín que este proverbio, que eu sempre ouvín, con verdade se cumpre no meu propio sufrimento.
Esquema métrico: 3 x 10’a 10b 10b 10’a 10c 10c 10’a + 10c 10c 10’a (= RM 161:137)
Encontros vocálicos: 3 mí‿aven; 8 bondade‿e; 20 beldade,‿amigos
Ambos os dous manuscritos comezan o verso cun <Oouceu> en que se percibe a repetición da vogal inicial de Ouço. Porén, Radulet respecta a lección de BV e inicia o verso cunha imposíbel forma pronominal; a alternativa editorial sería considerar un erro <o>/<e>, frecuente no corpus, de modo que a cantiga fose iniciada por unha copulativa (o cal condicionaría a medida unisilábica de ũu, véxase nota a 114.15): E ouç’eu ...
Canto ao vervo ‘proverbio popular’ que aparece repetidamente na cantiga, tamén se rexistra como elemento importante noutras composicións, con frecuencia no sintagma verv’antigo1 (Filgueira Valverde 1992: 168-169). Véxase 697.16, 1124.4, 1312.4, 1389.2, 1407.19, 1521.7, 1640.4.
Ao longo do corpus áchanse algunhas confusións de copia entre quando e quanto (véxase tamén o v. 13), facilmente detectábeis cando algún dos manuscritos achega o texto correcto (véxase, por exemplo, 166.10, 423.5, 599.14 ou 624.12), mais de carácter por veces incerto cando existe coincidencia na lección dos apógrafos (633.5 e 13, 1186.14, 1279.3).
Emendamos as corrompidas leccións de BV para mazela (<LV macĕllam, de macŭlam) ‘dor, mágoa’ (tamén en 1585.14), pois a forma masela, fixada en Nunes e Radulet, constitúe un unicum gráfico na lingua medieval (véxase CGPA, s.v. *masela, mazela): a grafía debe ser produto dun erro de copia, similar a outras formas do tipo <fasedes> B fazedes (500.16), <lasero> V lazero (982.26) ou <uaso> BV vazo (1402.16).
O participio afaçaiado ‘relatado como se fose unha fazaña’ contrasta con afaçanhado (1487.4) e ambos representan a dupla evolución de -n- latino cando a consoante nasal vai seguida de iode (cfr., tamén façanha vs. façãia ~ façaia; véxase CGPA, s.v. façãya, façaya etc.): palatalización ou, menos frecuentemente, desaparición dese elemento (véxase Ferreiro 1999: §108). Véxase nota a 103.1.
É relativamente frecuente a omisión da copulativa inicial de estrofa (e de verso) ou de fiinda nos manuscritos, que nos permite neste caso restaurar a isometría versal. Casos semellantes, en fiindas, documéntanse en 274.19, 287.19, 398.22, 527.19, 578.19, 581.19, 841.19, 1019.22, 1020.19, 1051.19, 1057.19.
En face da forma maioritaria oir, como evolución xeral de audire na lingua trobadoresca (véxase Ferreiro 1999: §211a), a variante ouvir é de uso limitado no corpus (véxase 384.17, 633.23, 764.15, 804.15, 968.4, 1055.9, 1233.12, 1322.13, 1346.22, 1361.3, 1522.4), tendo en conta que a P1 de presente indicativo (ouço) e o presente subxuntivo (ouça etc.) son formas únicas. Cfr. nota a 618.10.
Na Crónica Geral de Espanha de 1344 recibe o nome de palavra antiga, sinónimo do sintagma consagrado na lírica trobadoresca: querote dizer hũa palavra antiga que diz assy: «Sempre homem merca bem com o torpe e com o coytado» (Cintra 1952-1990: III, 383).
Précédent
