I. Edicións críticas: Nunes (1973 [1928]: 356-357 [= LPGP 583-584]); Reali (1964: 21); Cohen (2003: 399); Littera (2016: II, 33-34).
II. Outras edicións: Monaci (1875: 266); Braga (1878: 145); Machado & Machado (1956: V, 261).
III. Antoloxías: Nemésio (1961 [1949]: 58-59); Piccolo (1951: 141-142); Varela Jácome (1953: 21-22); Nunes (1959: 285-286); Martín Gaite & Ruíz Tarazona (1972: 61-63); Landeira Yrago (1975: 134-135); Torres (1977: 83-84); Correia (1978: 120); Reckert & Macedo (1980: 70); Fiúza (1981: 27-29); Alvar & Beltrán (1989: 317); Pena (1990: 123-124); Jensen (1992: 192); Ferreiro & Martínez Pereiro (1996a: 140); Diogo (1998: 231); Vallín (1999: 67-68); Arias Freixedo (2003: 570-571); Mongelli (2009: 120); Corral Díaz & Vieira (2023: 186-187); Gutiérrez (2023: 175).
2 dormen] dorme V 3 peç’a] peza V 4 nulha] (nuhla) nulha B 10 parec’o] parezo V 14 u migo] comigo BV 20 morreu] moireu B
14 u migo] comigo Nunes 16 vai noit’] vay [a] noit’] Reali; crece] cresce Nunes 19 nostrus] nostros Cohen 21 El] el[e] Cohen; ced[o] a] ced’a Cohen, Reali
(I) Sen o meu amigo durmo soa e apenas dormen estes ollos meus, e pido a luz a Deus canto eu podo, e non ma concede de forma ningunha; mais, se durmise co meu amigo, a luz agora estaría comigo.
(II) Cando eu durmía co meu amigo, a noite non duraba nada, e agora a noite dura e vai e vén, e non vén a luz nin aparece o día; mais, se durmise co meu amigo, a luz agora estaría comigo.
(III) E, segundo me parece a min, cando está comigo a miña luz e o meu señor, axiña vén a luz –que non desexo–, e agora a noite vai e vén e crece; mais, se durmise co meu amigo, a luz agora estaría comigo.
(IV) Eu rezo máis de cen pater-noster por Aquel que morreu na vera cruz, para que El me mostre cedo a luz, pero móstrame as (longas) noites de Advento; mais, se durmise co meu amigo, a luz agora estaría comigo.
Esquema métrico: 4 x 9’a 10b 10b 9’a 9’C 9’C (= RM 160:296)
Encontros vocálicos: 4 mi‿a; 22 ma·is, -mi‿as
O verbo maer ‘permanecer’ está moi pouco documentado no corpus lírico profano; nesta cantiga de Juião Bolseiro rexístrase en tres ocasións: manh(o) (P1 do presente de indicativo), v. 1; man, evolución regular do lat. manet (P3 do presente de indicativo), v. 5; masesse, do lat. mansĭssem (P1 de pretérito de subxuntivo), v. 14.
A forma xeral no corpus das cantigas, derivada de singularium, é senlheiro/a (ás veces coa forma disimilada sinlheiro; véxase nota a 478.48), con evolución regular da secuencia [ng’l] a [nʎ] (véxase Ferreiro 1999 [1995]: §91b). Porén, en Martin Codax documentamos senneira, co seguinte paso evolutivo da secuencia [nʎ] a [ɲ] (cfr., por exemplo, ŭngŭlam > unlla > uña). Cfr. nota a 1298.2.
A métrica do verso apunta á necessidade de recuperar o artigo coa forma luz, que o presenta nas restantes ocorrencias da cantiga (vv. 3, r2, 15, 21).
A pesar da coincidente lección <comigo>, o sentido e tamén o paralelismo coa estrofa anterior indica que é necesaria a emenda u migo (xa en Reali), en paralelo con quando (v. 7): Quand’eu con meu amigo dormia, / a noite non durava nulha ren, / e ora dur’a noit’e vai e ven, / non ven [a] luz nen parec’o dia (vv. 7-10) = u migo man meu lum’e meu senhor, / ven log’a luz de que non ei sabor, / e ora vai [a] noit’e ven e crece (vv. 14-16).
A invocación ao amigo como meu lum’e meu senhor volve aparecer en Martin de Caldas: ca se quer ir meu lum’e meu senhor (1214.9); ademais, a mesma fórmula é utilizada para a amiga nunha cantiga de amigo dialogada de Martin de Padrozelos:
Ai mia senhor e meu lume,
se de mí queixum’avedes,
por Deus que o melhoredes (1256.4).
Nótese a forma non propiamente latina, senón “intermedia”, en palabras de Díez de Bustamante (2005: 409), que contrasta coa fórmula latina de Afons’Eanes do Coton (1589.20).
A vera cruz (literalmente ‘verdadeira cruz’) designa o leño onde Xesús Cristo foi crucificado. É sintagma moi utilizado na produción medieval (véxase CGPA, s.v.).
A posibilidade de considerar bisilábico o adverbio máis (Ferreiro 2016c) permite unha contaxe decasilábica do verso sen reintegración de ningún tipo (el[e], ced[o]).
As noites de Advento aluden ao período de catro semanas anterior ao Nadal, que ten as noites moi longas, con escuridade crecente até o día 21 de decembro.
Anterior
