Como adxectivo, melhor ~ milhor participa en construcións comparativas de excelencia, habitualmente precedido de artigo
melhor (subst.) de ~ milhor (subst.) + de
▸6.9-10 da que á melhor semelhar / de quantas no mund’ome vir||14.2 E por que me desamades, / a m[e]lhor das que eu sei?||87.9-10 com’en desejar, / ben o sabe Deu-, la mellor / dona do mund’...||106.24-25 fez-m’entender qual ést’o ben melhor / do mundo, a que Deus nunca fez par||172.6-7 faz-me querer ben tal sennor, / a máis fremosa nen mellor / do mund’, ...||183.3-4 porque digo que sodes a mellor / dona do mund’;...||184.6-7 que fez Deus a melhor / dona de quantas donas vi||202.10-11 a todos estes eu ouço dizer / que a mello-los fez ensandecer / dona do mundo||202.17 Se verdad’é que eles por atal / dona qual dizen perderon-no sén, / pola mellor do mundo||217.10-11 que sode-la mellor / dona de quantas eno mundo vi||238.8-9 ca ben assi faz a min mia sennor / e máis fremosa dona nen mellor / de quantas oj’eu sei||265.2 Nostro Sennor, que mi a min faz amar / a mellor dona de quantas El fez||374.16-17 ouvi a levar aquesto da melhor / das que Deus fezo, ca non outro grado||384.10-11 eu trobo e trobei pola melhor / das que Deus fez||405.14 que lle deu mui bon prez, / mellor de quantas outras donas vi / viver no mund’, ...||419.19-20 pois que mi-a fez aver pola mellor / dona de quantas fez Nostro Sennor||429.14-15 a senhor do melhor prez / de qua[n]tas Deus nunca fez||429.25 que me trax aficado / pola melhor das que sei||464.5-6 porque vós sodes a melhor / dona de que nunca oisse / omen falar||496.16-17 quando m’agora ouver d’alongar / daquesta terra u ést’a melhor / de quantas son||626.13 que de bon prez e sén e parecer / é mui melhor de quantas quis fazer||626.26 porque me pôs en tal cobro que ei / por sen[h]or a melhor de quantas sei||759.5-6 aqueste mundo x’ést’a melhor ren / das que Deus fez a quen El i faz ben||804.16-17 e tanto vos sodes vós a melhor / dona do mundo||809.22-23 Ora con graça de vós, a melhor / dona do mundo||884.5-6 porque mi faz a melhor ren / daqueste mundo querer ben||1087.4-5 e fez-vos melhor / dona do mund[o] e de melhor sén||1087.11-12 e fez-vos melhor / dona do mund[o] e de melhor sén||1087.18-19 e fez-vos melhor / dona do mund[o] e de melhor sén||1091.23 E, meus amigos, pois eu moir’assi / pola melhor dona de quantas vi||1550.13-15 De melhor logar non pode seer / ome do mundo, ... / de todo-los logares que lh’eu sei Por razóns estilístico-redaccionais, os elementos da estrutura comparativa poden aparecer invertidos (de ... melhor)
231.4 o ben do mundo melhor / me fez e faz, ... / desejar||297.2-3 que vos fezo, de quantas donas fez, / a máis fremosa nen de mellor prez||303.5 non querria das outras a mellor / eu querer ben por aver seu amor / e non amar mia sennor||332.6 per bõa fe, todo por mal de min / a fezo Deus de muito ben senhor / e das melhores donas a melhor||533.16 e, poi-la fez das melhores melhor||627.5 catarei ja das donas a melhor / por que, pois mi á de matar, m’at’Amor||810.16 dizede-mi, das bõas a melhor, / se mi queredes algun ben fazerO adxectivo melhor pode aparecer como comparativo de excelencia sen a segunda parte da comparación
69.18 ei mui gran cuita de sofrer, / ca non prendo de vós mellor||113.10 Dizede: se as cousistes, / qual delas é [a] melhor?||113.13 – Ambas eran-nas melhores / que omen pode cousir||275.20 e non s’esforce en sennor que prendesse, / a mellor, nen que mellor parecesse / deste mundo||293.14 que vós en al façades o melhor||316.23 ca, per quant’eu de mia fazenda sei, / o mellor é pera mí de morrer||331.7 e vós faredes depoi-lo melhor!||333.3 por Deus, senhor, fazed’o melhor i||414.16 e vedes qual sennor / me faz amar muito Deus e Amor, / e o mellor que m’ela nunca fez||510.2 Pois que vos Deus fez, mia senhor, / fazer do ben sempr’o melhor||510.8 E, pois sabedes entender / sempr’o melhor e escolher, / verdade vos quero dizer||563.30 E, pois, senhor, en vós é o poder, / por Deus, quered’o melhor escolher||568.6 ca est’é o melhor||576.16 mais, por eu non errar end’o melhor, / non o quero [guarir nen o matar,||590. – Farei, amigo, fazend’eu o melhor||834. – Filha, fazed’end’o melhor||887.16 mais, fazend’eu o mellor, / contra mia desaventura / non val amar [nen servir,||895.1 mais ambos i faredes o mellor||897.12 quand’est’eu cat’e vej’end’o mellor, / por que me n[on] v[ou] a[lgur] e[sterrar<||987.23 Mai-lo bon rei, que Deus manten e guia / e quer que sempre faça o melhor||989.12 e que sempre fez o melhor||1017.14 non sera ben / e sei que faredes end’o melhor||1019.4 mais voss’amigo diz end’o melhor||1042.16 mais ben vos jur’e digo-vos assi, / se Deus mi leix’én fazer o melhor||1042.20 E rog’a Deus, que á end’o poder, / que El me leix’end’o melhor fazer||1076.4 ei a cuidar en cuida-lo melhor||1076.10 log’en cuidar sempre cuidei assi, / por cuidar end’o melhor||1076.16 en cuidar non me partiria én / se poderia o melhor cuidar||1272.20 Veja-se vosc’e perderá pavor / que á de vós, e est’é o melhor||1332.26 e do talho non ten [i] o melhor, / ca deu gran peça||1367.8 Ela fez end’o melhor, / a Deus seja gracido||1406.10 ca xo deostan [e] el o melhor / faz, pois que ja tal é seu pecado||1467.10 e ben saben os melhores / ca non á máis de seis meses||1514.10 [é] en vosso poder / o melhor que podedes i fazer: / ... ▸183.20-21 mais, por quanto sodes vós a millor / dona do mund’, esto vos faz loar||378.3-4 perdi ela, que foi a ren milhor / das que Deus fez||380.9-10 e digo que sode-la milhor / do mund’e trobo polo voss’amor O adxectivo milhor pode aparecer como comparativo de excelencia sen a segunda parte da comparación
293.9 de non fazerdes senon o milhor / e de non catardes por outra ren||470.8 ca vos conselh’eu o milhor||882.9 E por esto non leixei pois [d]’amar / e servir ben e faze-lo milhoro melhor que + poder / saber
As estruturas do tipo o máis / melhor que (rara vez sen artigo) admiten os verbos poder e saber e constitúen comparativos de excelencia
414.3 e o mellor que dela poid’aver / des que a vi direi-vo-lo, par Deus||536.19 [e] er saben que sempre vos servi / o melhor que pud’e soubi cuidar||538.11-12 mais sabe ben que vos servi, / ..., sempr’o melhor / que nunca [eu] pudi fazer||541.8-9 Pero que troban e saben loar / sas senhores o máis e o melhor / que eles poden||1613.9 ca vos conselh’eu o melhor que poss[o] 33.8 Pero sempre vos eu servi de grado / o melhor que [o] eu soubi fazer||266.23 E ar quero-vos ora consellar, / per bõa fe, o mellor que eu sei