1164 [= RM 83,4]

En Lixboa, sobre-lo mar

Joan Zorro

Notas

Texto

• *

  Nótese o carácter híbrido desta composición, que presenta unha voz poética masculina e vai dirixida á senhor, marcas propias das cantigas de amor, combinadas con elementos propios das cantigas de amigo de estilo popularizante tales como o modelo estrófico, o uso do paralelismo con leixa-pren, o adxectivo velida, a ambientación naturalista etc.
  Esta cantiga forma parte dunha serie de cantigas maioritariamente de amigo e de estilo popularizante, que Joan Zorro compuxo para celebrar, e probabelmente tamén con finalidade propagandística, un acontecemento importante como sería o da construción e botadura dunha armada real (cfr. en especial as cantigas 1165, 1168, 1169).

• 1

  A grafía <x> en Lixboa semella influxo da frecuente forma gráfica latina Ulixipona (véxase Larson 2019 [2018]: 38, n. 11). 
  O encontro da preposición latina super co artigo, sŭper+ĭllum, produciu un resultado con asimilación da secuencia [ɾ-l] que desembocou en sobe-lo, forma moi frecuente nas Cantigas de Santa Maria, fronte a unha única ocorrencia no corpus profano (723.1). No entanto, a forma sobre-lo(s)/a(s), con refacción por influencia de sobre ten máis rexistros nas cantigas trobadorescas (véxase tamén 1035.20, 1096.24, 1433.2, 1631.10, 1636.17, 1676.12), en liña coa súa alta frecuencia nos textos medievais¹ .

• 4

  Igual que acontece na cantiga 660, de Nuno Fernandez Torneol, a forma <lez> dos manuscritos debe ser emendada en prol de ler (‘ría, mar’), conforme a estrutura rimática da cantiga e o paralelismo sinonímico, pola probábel existencia, na altura cronolóxica das cantigas, desta voz de procedencia céltica (véxase Tavani 1988c). Porén, debe tamén ponderarse o principio, explicitado por Cunha, de “não substituir uma dificuldade por outra”, razón por que o editor brasileiro mantén lez, embora non sexa convincente a súa tentativa de relacionar esta voz con lezer ou con lezíria (véxase Glossário, s.v. lez).

  O erro <r>/<z> pode acharse ao longo dos cancioneiros italianos en bastantes ocasións en posición final e tamén en posición interior. Véxanse algúns exemplos en final de palabra: por <poz> B (335 / 131,1 [B373], v. 10); porque <poz > BV (381 / 9,6 [B413/V24], v. 13); parecer <parecez> B (429 / 136,1 [B448], v. 29); sofredor <ssof’doz> B, desejar <deseiaz> V (624 / 118,8 [B608/V210], vv. 11, 14); morrer <morrez> V (1469 / 66,4 [B1450/V1060], v. 20), comprar <cōpraz> B (1586 / 126,10 [B1576], v. 17) etc. Cfr. nota a 732.10.