I. Edicións críticas: Lang (1972 [1894]: 56 [= LPGP 234]); Nunes (1972 [1932]: 182-183); Eirín García (2015: 233); Littera (2016: I, 203-204); Fassanellia (2020: 151); Fassanellib (2021: 56).
II. Outras edicións: Moura (1847: 98-99); Monaci (1875: 60); Braga (1878: 29); Machado & Machado (1952: III, 142-143); Júdice (1997: 138); Montero Santalha (2004).
III. Antoloxías: Pimpão (1942: 47); Nemésio (1961 [1949]: 204-205); Torres (1977: 222); Correia (1978: 252).
6 quejenda] q̄ianda BV 7 prouguesse] pronguesse B 9 ome] homē V 12 quanto] quāte BV 13 por grado] pᵉgado B 18 gran mal] ḡm (o) mal B
3 quisesse] quizesse Lang 4 [que]] om. Lang, Nunes, Littera, Fassanelli; mi] mi [vós] Nunes, Fassanelli 9 ome] omem Lang : homen Nunes : homem Littera : omem Fassanellia : omen Fassanellib 15 fremusura] fremosura Lang, Littera, Fassanelli 21 ano] an(o) Nunes
(I) Señora, que fermosa sodes! Se Deus, que vos fixo, me axudase contra vós e quixese que me recompensásedes polo mal me que facedes! E vede, señora, como: que eu vos vise e a vós vos prouguese.
(II) Sodes moi fermosa, certamente, e nunca ninguén viu tanta fermosura, para o meu mal e a miña aflición; mais, señora, Deus –que vos valla–, por todo canto mal eu levei por vós teña a ben que poida vervos, tan sequera un pouquiño.
(III) Da vosa gran fermosura, de onde eu esperaba moito ben e alegría, vénme un gran mal sen medida; e xa que sufro unha coita excesiva, prázavos que eu vos vexa unha vez un día ao ano.
Esquema métrico: 3 x 7’a 7’b 7’b 7’a 7’c 7’c 7’b (= RM 163:39)
Encontros vocálicos: 21 ano‿ũa
A condicional se equivale a assi en frases optativo-desiderativas, neste caso cun subxuntivo (fezessedes, v. 4) como verbo principal do período, cun uso sintáctico que se documenta esporadicamente na lingua medieval:
E hora Deus quisesse que Julyo Cesar lançasse bestas mortas e outras peçonhas nos ryos e nas fontes e leixassenos fartar d’augua! (Crónica Geral de Espanha de 1344; Cintra 1952-1990: II, 123).
E quisesse ora Deus que nós... (Confessio Amantis; Faccon 2012: 283).
No corpus trobadoresco profano aparece o mesmo uso en 237.3, 310.16-17, 311.16, 376.16, 532.1, 812.9.
Por outra parte, ao contrario das Cantigas de Santa Maria (véxase Mettmann 1959-1972: IV, s.v. valer), onde predominan as formas etimolóxicas nos tempos de pretérito de valer coa raíz valv- (véxase Ferreiro 1999: §221d; Mariño Paz 2000: 699-703), na poesía profana xa son minoritarias as formas máis antigas (véxase tamén 35.24, 117.12, 127.19, 196.16, 271.3, 1373.6 e 1532.20).
Lang propón o texto do mal que mi [vos] fazedes na corrección de erros, coincidente coa versión de Nunes (e Littera e mais Fassanelli). Porén, sintacticamente semella máis conveniente a presenza dun que completivo dependente de quisesse (v. 3).
Enmenda (tamén en 1325.4) convive con emenda (só en 1344.14), o mesmo que enmendar, do lat. emendāre (1.4, 1344.13) é variante concorrente con emendar (37.22). En principio, esta variante mostra a aparición do raro –na altura– grupo consonántico -nm- debido á presenza do prefixo en- (tamén poderiamos interpretar a secuencia <mm> como unha xeminación gráfica de <m>), a semellanza doutros casos en que este grupo é produto da adición do prefixo a unha base lexical comezada por [m] (enmentar, enmentre). En calquera caso, véxanse nos bancos de datos diversas ocorrencias de emmendar en textos de diverso teor (véxase CGPA, s.v.).
Nesta pasaxe (igual que en 1325.4), enmenda fai parte da expresión verbal fazer enmenda ‘recompensar’, cuxo significado se percibe en textos diversos:
Ca tal pẽa como esta nõ sse dá p(er) rrazõ d ' erdade do m(o)rto mays por uedar o mao f(ey)to e p(or) ffaz(er) ẽmenda a sseus parẽtes de desonrra q(ue) rreceberõ e aos out(ro)s en cuio logar era ssoterrado (Primeyra Partida; cfr. CGPA).
Et dissolle que o nõ leixaria passar sem lide, ata que lle fezese enmenda da grã desonrra que lle auya feyta, en lle correr a sua conquista et dos seus vasalos (Crónica Geral Galega; cfr. CGPA).
A rima indica con clareza a necesidade de emenda da lección <q̄ianda> BV en prol da variante do pronome interrogativo quejenda ('cal?'). Véxase nota a 59.6.
Aver por grado ‘obter satisfacción ou pracer, ter como recompensa’ é construción rara, case única, na lingua medieval.
A variante fremusura, con asimilación vocálica regresiva, aparece tamén noutra cantiga de Don Denis (537.4), para alén de rexistros esporádicos noutras obras, nomeadamente no Orto do Esposo (véxase CGPA, s.v. fremusura).
Anterior
