1235a [= RM 117,6]

[N]on ést’a de Nogueira a freira que m’[en] poder ten

Pedr'Eanes Solaz

Notas

Texto

• *

  O estudo da composición de Pedr’Eanes Solaz realizado por Giuseppe Tavani (1988b [1969]) revela que as dúas copias (A vs. BV) responden a dúas versións da mesma cantiga: a de BV é máis conforme cos cánones tradicionais da cantiga de amor e cunha estrutura estrófica máis correcta, fronte a A, máis innovadora e cun ton máis xocoso (véxase cantiga 1235b). Para Tavani o texto do Cancioneiro da Ajuda, portador de anomalías formais e conceptuais «poderia ser uma redação –elaborada pelo próprio poeta– precedente à outra, ou o resultado de intervenções alheias». En calquera caso, as irregularidades da estrutura estrófica da versión de A solvéntanse en grande medida editando o corpo das estrofas en dous versos longos.
  A heterodoxia conceptual é común ás dúas versións e consiste en que a muller por quen morre de amor o namorado é unha freira, así como na identificación indirecta doutra freira por medio do topónimo Nogueira, para negar que sexa esa monxa o obxecto do seu desexo. 
  Para alén de que na versión de A as dúas últimas estrofas non manteñen o paralelismo formal e conceptual que si gardan nos apógrafos, a diferenza conceptual radica en que na versión de A o namorado desexaría ver a amada sempre que quixese e tamén que ela o amase, correspondendo así, xustamente, ao amor del. Na versión de BV, máis canónica, o namorado desexa simplemente poder vela un día, pois iso sería suficiente para apagar as súas coitas.

• 1

  Nogueira refírese, probabelmente, ao antigo mosteiro de Nogueira, en Meis, na comarca do Salnés (Galiza).

• 3

  A métrica e o espazo reservado para a letra inicial do primeiro verso do refrán, así como a súa presenza nas copias de BV (véxase 1235b), convida á reintegración da copulativa, sustentada, aliás, pola súa moi frecuente omisión por erro de copia, como mostran os abondosos casos en que algún dos manuscritos ofrece a lección correcta: A vs. B (65.29, 117.12, 165.10, 174.12 etc.), B vs. V (424.14, 1195.16 etc.), V vs. B (403.6, 1614.20 etc.). E noutros casos, a métrica e/ou o sentido indica a necesidade da recuperación da copulativa (véxase 6.14, 60.27, 103.18, 110.3 e 17, 230.5, 271.5 etc.). Cfr. nota a 42.15 e 274.19.

  Por outra parte, o verbo morrer en principio non é un verbo pronominal; porén, nas cantigas profanas detéctase ese carácter nunhas poucas pasaxes (véxase tamén 395.20, 511,7, 757.7, 758.11, 1005.11, 1065.1, 1097.9, 1235b.3, 1474.8, 1590.4). Na prosa, tamén aparece esporadicamente algún uso pronominal do verbo morrer, por exemplo nas traducións galegas da General Estoria (véxase Martínez López 1963: 34) e da Crónica de Castilla e mais da Estoria de España (véxase Lorenzo 1975: 727), na Crónica Geral de Espanha de 1344 (véxase Cintra 1952-1990: III, 266), ou na Crónica de D. João I (véxase Fernão Lopes 1994: 396).

• 9

  Tal como no v. 5 (<a / a freyra>), o copista comezou a copiar na mesma liña e logo corrixiu e copiou na liña inferior (<o dia / o dia que...>), en dous versos curtos en vez de nun só verso longo.

• 10

  A hipometría do verso resólvese coa restauración do pronome eu, presente en todos os segundos versos de todas as cobras. Por outra parte, a xusteza desta reintegración semella ser confirmada pola presenza do pronome na paralela redacción de BV: nen mingua que [eu] ouvesse (1235a.10) / nen pesar que eu ouvesse (1235b.10).