641 [= RM 47,23]

Perdud’ei, madre, cuid’eu, meu amigo

Fernan Rodriguez de Calheiros

Notas

Rúbrica

• A rúbrica é indicio da primitiva organización do cancioneiro galego-portugués por xéneros: esta sería a primeira das cantigas de amigo, ao tempo que a cantiga inicial dun hipotético “Cancioneiro de Cavaleiros” (Oliveira 1994) que foi incorporado nun momento dado a outra compilación colectiva máis.

  Canto á grafía <-t> (e <-c>) por <-z> no patronímico do trobador (cfr. a confusión <c>/<t> en V), é representación que aparece nalgúns documentos romances para patronímicos (cfr., por exemplo, Rodriguit, Uermuit, Vaasquit; CGPA, s.v.), restos dunha grafía habitual nestas formas en documentos latinos ou latino-romances (cfr. Gonsaluit, Gonzaluit, Gundisaluit, Vermuit etc.; CGPA, s.v.).

Texto

• *

  Esta composición é unha cantiga bipartida metricamente, pois presenta un duplo leixa-pren (estrofas I-III / IV-VI). Por outra parte, a modalidade de leixa-pren aquí utilizada (2º verso de cada estrofa como 1º da seguinte) é rara na escola.

• 2

  A conxunción concesiva macar, de orixe grega, é case exclusiva do rexistro poético, tal como se deduce do seu uso frecuente na poesía trobadoresca profana e da súa alta frecuencia nas Cantigas de Santa Maria. A súa aparición noutro tipo de textos é moi escasa (véxase CGPA, s.v. macar).

• 3

  Na lingua das cantigas aínda sobrevive o iode orixinario en sobervia (< sŭperbĭam), igual que, por exemplo, en limpio (< limpĭdum), presente en 1530.7. Nas P1 do presente indicativo dalgúns verbos pode verse como tamén alternan as formas con manutención do iode orixinario latino coas formas en que o iode xa desapareceu (cfr. dórmio ~ dormo, sérvio ~ servo ~ sirvo etc.). De calquera maneira, na lingua medieval conviven todos os resultados, tal como mostra, por exemplo, a concorrencia de sobervia, soberva e sobervea (con grafías diversas) nos diversos textos antigos (véxase CGPA, s.v.).

• 6

  A voz castigo (tamén no v. 9), que só volve aparecer en 691.8, ten o significado de ‘consello, aviso, advertencia’.

• 9

  O v. 6 demostra a necesidade da reintegración da copulativa inicial de estrofa (cfr. nota a 42.15).

  No pretérito do verbo prender aparece, en convivencia coa forma etimolóxica prix, a forma analóxica prendi, que nivela a conxugación. Esta forma prix de P1 do pretérito de indicativo aparece sempre con palatalización final (véxase tamén 74.13, 1145.10, 1542.8)¹ , similar á das formas quix (véxase nota a 429.24) e pux (véxase nota a 988.21), e tamén na forma de presente trax (véxase nota a 429.24), no provenzalismo fix (véxase nota a 20.9) e mais no nome Beatrix (véxase 988.21). No relativo a estas formas de pretérito, tal fenómeno debe ser posto en relación coa existencia de formas alternativas palatalizadas do tipo *prige (non rexistrada no corpus), quige e puge, produto da acción do -ī latino final (Ferreiro 1999: §20a), de modo que as formas prix (de *prehensī ou *prensī, polo clásico prehendī), quix (de *quesī, por quaesiuī) e pux (< posuī) serían produto do cruzamento de -s final (xordo) coas variantes palatalizadas, dando como resultado unha fricativa palatal xorda en posición final. 

• 22

  O texto de Nunes parece suxerir unha locución preposicional en sobre ‘sobre’, por non considerar a presenza do pronome én.

  Por outra parte, nótese a convivencia do provenzalismo folia co sinónimo minoritario loucura (só en 772.15, 1326.21, 1410.17, 1451.13, 1575.24).