I. Edicións críticas: Nunes (1973 [1928]: 202-203); Cunha (1999 [1945]: 138-139); Monteagudo (1984: 355 [= LPGP 725]); Cohen (2003: 302); Littera (2016: II, 228-229).
II. Outras edicións: Monaci (1875: 160); Braga (1878: 81); Cotarelo Valledor (1934: 211-212); Machado & Machado (1953: IV, 157).
III. Antoloxías: Nemésio (1961 [1949]: 124-125); Fernández Pousa (1951: 26).
2 mereceu] merecen V 6 morre] moire B 8 sabemos] sabemus V 9 errou] eirou B 12 morr’assi] moirassy B 14 desigual] del ig ual V 16 de s’assi] dell alli V 18 morrer] mort’ B : (m) mort̃ V
4 per] por Nunes 5 oio] oiu Nunes, Cunha, Cohen, Littera 8 ca] cá Nunes 9 amigo, e] amigu’ e Nunes : amigu’, e Cunha 11 cada u é] cada u <s>é Cohen 14 por] per Monteagudo 16 de s’assi perder] d’el assi perder Cunha
(I) –Do voso amigo, que vos serviu sempre, dicide, amiga, que vos mereceu, xa que agora se inimizou convosco. Se foi pola vosa culpa, non foi ben.
–Non sei, amiga; din que escoitou dicir non sei que, e morre por iso.
(II) –Non sei, amiga, que foi ou que é ou que será, pois sabemos que non vos faltou nunca o voso amigo, e aquí todos están moi sorprendidos por iso.
–Non sei, amiga; alí onde el está escoita novas con que morre así.
(III) –Vós, amiga, non podedes evitar que non teñan por cousa inxusta que el vos sirva sempre e que vós lle fagades mal; e que diredes se se perde así?
–Non sei, amiga; el sempre quere escoitar novas de pouco proveito para morrer.
Encontros vocálicos: 3 x 10a 10b 10b 10c 10a 10c (= RM 183:6)
Esquema métrico: 5 o·i͜o; 9 amigo,‿e
A representación gráfica da desinencia da P3 de pretérito indicativo dos verbos da terceira conxugación oscila entre a esmagadoramente maioritaria -iu (serviu, v. 1) e a esporádica -io (oio, v. 5), mostra dunha vacilación inicial que aínda se conserva nalgúns territorios galegos. Cfr. nota a 302.14. De calquera xeito, ambas as representacións implican unha mesma realidade fonolóxica e métrica na lingua dos trobadores, como mostran os casos de rimas entre -io e -iu (véxase, así, 41.7-9, 614.1-8), ou aqueloutros exemplos en que se produce variación desta desinencia en estruturas paralelísticas (véxase 583.8) ou no refrán (véxanse 592.r1, 1336.r, 1361.r2-r3).
En Cunha, Monteagudo, Cohen e Littera, o período inicial da cantiga culmina cun interrogante, desnecesario por canto estamos perante unha interrogación indirecta.
Nótese a repetición da palabra rimante (é) nestes dous versos, feito que, en principio, constitúe unha anomalía na métrica trobadoresca, sen relación con algúns artificios construtivos na rima. Tal reiteración rimática obsérvase esporadicamente ao longo do corpus: 14.48-50 (poderia), 524.9-11 (ei), 704.7-8 (eles), 734.19-20 (i), 783.22-23 (son), 821.16-17 (al), 879.19-20 (al), 923.10-11 (ei), 926.22-25 (ei), 935.18-20 (i), 1034.7-9 (quiser), 1043.14-15 (al), 1329.15-21 (vista), 1354.r1-r2, 1366.12-15 (i), 1387.10-14 (treedor), 1388.1-7 (talharon), 1400.23-24 (arteira), 1470b.12-13 (én), 1477.23-25 (ali), 1506.2-3 (cantar), 1535.18-21 (i), 1540.14-18 (i), 1549.19-20 (én), 1633.8-14 (capa).
É relativamente frecuente no Cancioneiro da Vaticana a presenza da terminación -us en voces en que é xeral a terminación -os (<sabemus>); na realidade, esta grafía aparece case de modo exclusivo en formas verbais de P4 e nomes masculinos plurais. A súa esporádica presenza mostra que é produto do desenvolvemento da abreviatura <9> en posición final, abreviatura herdada do latín, onde funcionaba como desinencia de nominativo nos nomes da segunda declinación, rematados en -us.
Cohen intervén na lección de BV para fixar unha forma [s]é co fin de evitar a repetición dunha palabra rimante: é e sé son formas concorrentes derivadas, respectivamente, da conxugación de esse (ĕst > é / éste) e de sēdēre (sēdet > see > sé). Esa mesma concorrencia pode verse en Don Denis (618.13-15):
De vos én pesar dereito per-é,
ca diz de min gran mal, per bõa fe,
e de vós, amiga, cada u sé
falando, ...
O significado de aprender (‘saber, adquirir coñecemento’) neste verso aproxímase ao de ‘ouvir’, como mostran as construcións paralelas do v. 5 (–Non sei, amiga, dizen que oio / dizer non sei que, e morre por én), do v. 12 (el cada u é / aprende novas con que morr’assi) e mais do v. 17 (–Non sei, amiga, el quer sempr’ oir / novas de pouca prol pera morrer).
Téñase en conta que partir ten neste contexto o sentido de ‘impedir, estorbar’.
A emenda en morrer da lección <mort’> apóiase, para alén do sentido, na frecuente confusión <r>/<t> que se verifica nos apógrafos italianos. Cfr. nota a 429.26.
Anterior
