I. Edicións críticas: Lang (1972 [1894]: 81 [= LPGP 208-209]); Nunes (1973 [1928]: 27-28); Cohen (2003: 610); Littera (2016: I, 225).
II. Outras edicións: Moura (1847: 152-153); Monaci (1875: 71-72); Braga (1878: 36); Machado & Machado (1952: III, 204-205); Cohen (1987: 67); Júdice (1997: 36); Montero Santalha (2004).
III. Pimpão (1942: 66).
1 vi andar] mandar B 5 rogar] roguar BV 11 rogar] rogwr V 18 Deus] des V
En Nunes os v. 5 de cada estrofa forman parte do refrán.
9 perdudo] perdud’á Lang, Nunes : perdud’[á] Cohen : perdud’[há] Littera 10 me] mi Lang, Nunes 12 min] mi Lang, Nunes, Cohen, Littera 16 vio] viu Lang, Cohen, Littera 18 mercee aja] aja mercee Nunes, Littera; min] mi Lang, Nunes, Littera
(I) O voso amigo, amiga, vin andar tan coitado que nunca vin nada igual, pois a duras penas me podía falar; pero, cando me viu, díxome así: «Ai señora, ide rogar á miña señora, por Deus, que teña piedade de min».
(II) El andaba triste e moi desgustado, como corresponde a quen está tan coitado de amor, e co xuízo e a cor perdidos, pero, cando me viu, díxome así: «Ai señora, ide rogar á miña señora, por Deus, que teña piedade de min».
(III) Acheino a el, amiga, andando tal como un morto, porque é fóra do común o mal e a coita mortal que sofre; pero, cando me viu, díxome así: «Señora, rogade á señora do meu mal, por Deus, que teña piedade de min».
Esquema métrico: 3 x 10a 10a 10a 10B 10a 10B (= RM 13:13)
Encontros vocálicos: 4 -mi‿assi; 10 -mi‿assi; 16 vi͜o, -mi‿assi
Contrariamente ao considerado polos editores precedentes, coidamos que non é necesaria a introdución do verbo aver no verso, pois facilmente se pode considerar elíptico este verbo, que nin sequera é necesario: «El andava trist’e mui sen sabor, ..., e perdudo o sén e a color».
No que respecta a color, igual que na restante produción medieval, esta forma erudita convive no corpus (489.12 e 24, 541.14, 628.10 e 1471.2, 5, 8, 11, 14, 17) coa forma xeral evoluída coor (474.22, 1391.11, 1633.15, 1639.20). A forma latinizante color (ou collor) aparece con profusión en todo o tipo de obras, desde as Cantigas de Santa Maria ás traducións da Crónica de Castilla e da Estoria de España e mais da General Estoria, así como na Historia Troiana e, sobre todo, na Crónica Troiana, o mesmo que en diversos documentos notariais. Na produción xerada en territorio portugués acontece igualmente: en textos sinodais (véxase García y García 1982: 78, 81...), nos primeiros libros impresos en Portugal (Machado 2015: s.v. color), así como na Confessio Amantis (Faccon 2012: 321, 357, 359, 361, 416, 161, 474 etc.), en documentos tabeliónicos (véxase, por exemplo, Gomes 2002: I, 73), ou en obras de diverso teor, cales Orto do Esposo, Castelo Perigoso, Leal Conselheiro, Livro da Montaria etc. Véxase CGPA, s.v. color, collor.
A construción verbal de achar + infinitivo equivale a ‘achar + xerundio’, e así aparece noutras cantigas profanas (744.7, 1233.9 e 17, 1492.1, 1529.8, 1588.20); porén, é construción de escaso uso na lingua medieval. Véxase unha ocorrencia no Livro de José de Arimateia:
e iam em oste a terra de Sorea sobr’el rei Samuel, que naquele ano matara um irmão d’el rei de Perçia por que o achara jazer com sua molheer (Miranda 2016: 177).
Nótese, ademais, que el é CD, sen preposición, de achar, pois as formas pronominais tónicas oblicuas poden cumprir esta función na lingua trobadoresca como formas libres.
Nesta ocorrencia do refrán aínda se acrecenta unha outra variación, neste caso na orde de palabras: aja mercee (I-II) vs. mercee aja (III). Véxase nota aos vv. 4-6.
Anterior
