130 [= Tav 97,23]
Nostro Sennor, como jaço coitado

Nostro Sennor, como jaço coitado
morrend’assi en tal poder d’Amor
que me tolleu o sén, e, mal pecado,
al me tolle de que me faz peor!
Tolle-me vós, a que non sei rogar
pola mia cuita nen vo-la mostrar:
assi me ten end’Amor obridado.
E grave dia con Amor foi nado,
que me de cuita sempre sofredor
fez e m’ar faz viver tan alongado
d’u eu os ollos vi da mia sennor
e d’u eu vi o seu bon parecer;
se m’est’a mí podess’escaescer,
log’eu seria guarid’e cobrado.
E saberia d’algun ben mandado
de que oj’eu non sõo sabedor,
mais sei que est’é desej’e cuidado
e como morre quen jaz na maior
coita d’amor das que eu nunca vi,
e, mal pecado, moir’oj’eu assi,
de mia sennor longe e desamparado.
E dereit’é, ca fui mal consellado,
que lle falei, pero m’ouv’én sabor,
ca entendi que foi tan sen seu grado
que lle fogi da terra con pavor
que ouve dela e fiz mui mal sén,
ca non mi avi’a dizer nulla ren
ond’eu nen outre fosse despagado.
 
 
 
 
5
 
 
 
 
10
 
 
 
 
15
 
 
 
 
20
 
 
 
 
25
 
 
 

Manuscritos


A 43, B 155

Edicións


I. Edicións críticas: Michaëlis (1990 [1904]: I, 93-94); Bertolucci Pizzorusso (1992 [1963]: 75-76 [= LPGP 650-651]); Littera (2016: II, 119-120).
II. Outras edicións: Molteni (1880: 62-63); Carter (2007 [1941]: 27-28); Machado & Machado (1949: I, 228-229); Arbor Aldea (2016b); Rios Milhám (2017: I, 130).
III. Antoloxías: Tavares & Miranda (1987: 168-169); Arias Freixedo (1993: 181-182); Diogo (1998: 48-49).

Variantes manuscritas


1 jaço] iazco B   2 morrend’] moirend B   3 me] mj B   4 me tolle] mj tolhel B; me]  mj B   5 rogar] roguar B   6 cuita] coyta B; mostrar] sey mostrar A   9 cuita] coita B   10 faz viver] fez inū B   11 om. B   12 e] om. B   13 mí podess’escaescer] mj̄ podesse scaecer B   15 d’algun] dalguū B   16 sõo] sōon A : soō B   18 e como morre] assy como B; na] ua B   20 pecado] pccādo B   21 longe e desamparado] longe desemꝑado B   22 é] om. A   23 lle] lhi B; m’ouv’én] moui en A   24 seu] om. B   25 lle fogi da terra] lhi fugi da tirā B   26 ouve] ouuj B   27 non mi avi’a dizer nulla] om. B   28 outre] out’m B

Variantes editoriais


1 jaço] jazco Bertolucci Pizzorusso   3 me] mi Bertolucci Pizzorusso   4 me tolle de que me] mi tolh’el de que mi Bertolucci Pizzorusso, Littera   6 pola] por Michaëlis; cuita] coyta Bertolucci Pizzorusso : coita Littera; vo-la] vo-la sei Michaëlis   9 cuita] coita Michaëlis, Bertolucci Pizzorusso, Littera   13 mí] min Bertolucci Pizzorusso : mim Littera; escaescer] escaecer Bertolucci Pizzorusso   17 est’é] éste Littera   21 longe e desamparado] long(e) e desamparado Michaëlis : long’e desemparado Bertolucci Pizzorusso, Littera   23 lle] lhi Bertolucci Pizzorusso   25 lle fogi] lhi fugi Bertolucci Pizzorusso : lhe fugi Littera   26 ouve] ouvi Bertolucci Pizzorusso   28 outre] outrem Bertolucci Pizzorusso, Littera

Métrica


Esquema métrico: 4 x 10’a 10b 10’a 10b 10c 10c 10’a (= Tav 100:23)

Encontros vocálicos: 21 longe‿e

Notas


Texto
  • 1

    Fronte a jaço (véxase nota a 14.32), a variante jazco de B para a P1 do presente indicativo (e presente de subxuntivo) de jazer, só se pode explicar a partir da atracción analóxica dos verbos incoativos (cfr., por exemplo, paresco, conhosco etc.). De todos os xeitos, a distribución das dúas variantes nos textos medievais, a teor dos datos do CGPA é equilibrado.

  • 5

    O pronome vós, como as restantes formas pronominais tónicas oblicuas (mí ~ min, ti, nós, vós, el ~ ela), pode aparecer como complemento directo sen preposición, como forma libre, con algunha frecuencia na lingua trobadoresca.

  • 6

    Ao manter sei (só presente en A probabelmente por reflexo do sei do verso anterior colocado na mesma posición no manuscrito), Michaëlis, por cuestións métricas, vese obrigada a reconverter pola en por.

  • 7

    O verbo obridar, fronte a escaecer, é de uso restrito na poesía profana: vedes que[n] é, [e] non xe vos obride (512.11); Aquest’amen / ja máis non si m’obridará! (990.30); non xi m’obrida o amor de Maria (1568.r).

  • 8

    A forma foi é tamén P1 de pretérito de seer (e de ir): a pesar de que en xeral se estabelece unha oposición P1 / P3, fui (< fŭī) / foi (< fŭĭt), pola acción metafónica de -ī final nalgúns pretéritos fortes (cfr. tamén fiz vs. fez, sive vs. seve, tive vs. teve etc.), foi pode ser tamén resultado de P1, o mesmo que fui aparece esporadicamente como forma de P3 (sen efecto metafónico, por tanto, ou con xeneralización analóxica de unha ou outra persoa).

  • 10

    Como acontece con certa frecuencia, percíbese unha diferente opción temporal entre o Cancioneiro da Ajuda, que ofrece a forma verbal faz, presente histórico, fronte a fez, forma de pretérito no Cancioneiro da Biblioteca Nacional (véxase 217.4, 221.r1, 303.1); con todo, noutras pasaxes acontece exactamente ao contrario. Véxase nota a 193.3.

  • 13

    A grafía <sc> que mostra escaescer aparece nas cantigas profanas en vez de <c> ou <ç> [ts], en xeral na desinencia de verbos incoativos, especialmente no Cancioneiro da Ajuda: connoscer (117.19, 138.2, 142.16 <conhocer> B), connoscesse (127.21 <cõnosciesse> A, <conhocesse> B), escaescer (130.13, 138.10, 227.15 <escaecer>~<escaeçer> B), escaescerá (175.28 <es caeçera> B), nasci (140.3 <naci> B). Mais en B e V tamén se rexistran algunhas voces con esta grafía latinizante, a maioría das veces concentradas na derradeira parte do cancioneiro galego-portugués: conhoscer (1015.15, 1630.3), falescer (1586.13) e parescer (1612.2, 7, 9 e 21; 1613.2 e 4). E só en tres ocasións localizamos variación entre os dous apógrafos italianos: gradecer <gradecer> B vs. <gradescer> V (1378.1); conhocedes <cognosceds̄> B vs. <conhoçeds̄> V (1480.19); conhoceria <conhoceria> B vs. <donhosceria> V (1630.9). Cfr. nota a 68.11.

  • 15

    A variación gráfica un / ũu e algun / algũu rexístrase nun número limitado de contextos, en xeral coa forma un en B fronte a ũu en V: algun <|algū> A, <|algūu> B (130.15); un <hun> B, <huū> V (938.14, 1324.1 e 2, 1332.4, 1333.1, 1336.1, 1384.2, 1387.18, 1450.2 e 11, 1497.36) e <hū> B, <huū> V (1119.3 e 6)1 , xunto con ũu <huū> B, <hū> V (1641.11); <huū> B, <hun> V (1649.8);<|uū> B, <|un> V (1663.6).

  • 17

    A decisión editorial de Littera, coa consideración da forma verbal éste en vez de segmentar un demostrativo tamén é correcta e condicente co contido do período.

  • 23

    O Cancioneiro da Ajuda presenta a lección <moui en> onde B achega <mouuẽ>, de modo que sería posíbel (aínda que non se corresponde coa morfoloxía verbal de aver en A) optarmos pola lectura m’oui én, embora a prudencia aconselle escoller a lección segura m’ouv’én de B. Neste sentido, sendo un feito confirmado que no pretérito de haver (lat. habui) existen resultados con desaparición de -b- intervocálico (cfr. ouer, 10.18), e, máis comunmente, con posterior monotongación de -ou- (oera, oesse, oer) por aparecer nunha secuencia trivocálica fonotacticamente anómala (Ferreiro 1999: §23b), tamén debe ser considerada as formas oue ~ oui, que con frecuencia desaparecen nas edicións e que deben ser reconsideradas á luz destes datos: qual coita no coraçon / por vós sempr’oue (372.4); Veend’eu ben que do mui grand’amor, / que lh’eu sempr’oui (635.8); u oui passar / per Campos, 1412.2). Todas e cada unha destas formas encontran comprida confirmación nos datos subministrados polas obras en prosa, literarias ou notariais (véxase Ferreiro 2016a: 120-123). Véxase nota a 10.18. Cfr. tamén nota a 534.4.

  • 27

    A interpretación das secuencias do tipo <auia>, <deuia>, <ouuera> + inf. como avi’a / devi’a / ouver’a + infinitivo vén determinada non só polo feito de a presenza da preposición a ser maioritaria nestas perífrases (véxase Glosario, s.v. aver, dever), mais tamén pola concorrencia das leccións <ouuera> A / <ouu’a a> (70.13) ~ <ouuera a> B (129.23), e  <deuia> A / <deuia a> B (128.22, 128.28, 386.13), que indican a real crase coa preposición nas leccións do Cancioneiro da Ajuda.

  1. ^

    No v. 3: <hū> B, <hauī> V.

Buscar
    Non se atopou ningún resultado