130 [= Tav 97,23]

Nostro Sennor, como jaço coitado

Martin Soarez

Notas

Texto

• 1

  Fronte a jaço (véxase nota a 14.32), a variante jazco de B para a P1 do presente indicativo (e presente de subxuntivo) de jazer, só se pode explicar a partir da atracción analóxica dos verbos incoativos (cfr., por exemplo, paresco, conhosco etc.). De todos os xeitos, a distribución das dúas variantes nos textos medievais, a teor dos datos do CGPA é equilibrado.

• 5

  O pronome vós, como as restantes formas pronominais tónicas oblicuas (mí ~ min, ti, nós, vós, el ~ ela), pode aparecer como complemento directo sen preposición, como forma libre, con algunha frecuencia na lingua trobadoresca.

• 6

  Ao manter sei (só presente en A probabelmente por reflexo do sei do verso anterior colocado na mesma posición no manuscrito), Michaëlis, por cuestións métricas, vese obrigada a reconverter pola en por.

• 7

  O verbo obridar, fronte a escaecer, é de uso restrito na poesía profana: vedes que[n] é, [e] non xe vos obride (512.11); Aquest’amen / ja máis non si m’obridará! (990.30); non xi m’obrida o amor de Maria (1568.r).

• 8

  A forma foi é tamén P1 de pretérito de seer (e de ir): a pesar de que en xeral se estabelece unha oposición P1 / P3, fui (< fŭī) / foi (< fŭĭt), pola acción metafónica de -ī final nalgúns pretéritos fortes (cfr. tamén fiz vs. fez, sive vs. seve, tive vs. teve etc.), foi pode ser tamén resultado de P1, o mesmo que fui aparece esporadicamente como forma de P3 (sen efecto metafónico, por tanto, ou con xeneralización analóxica de unha ou outra persoa).

• 10

  Como acontece con certa frecuencia, percíbese unha diferente opción temporal entre o Cancioneiro da Ajuda, que ofrece a forma verbal faz, presente histórico, fronte a fez, forma de pretérito no Cancioneiro da Biblioteca Nacional (véxase 217.4, 221.r1, 303.1); con todo, noutras pasaxes acontece exactamente ao contrario. Véxase nota a 193.3.

• 13

  A grafía <sc> que mostra escaescer aparece nas cantigas profanas en vez de <c> ou <ç> [ts], en xeral na desinencia de verbos incoativos, especialmente no Cancioneiro da Ajuda: connoscer (117.19, 138.2, 142.16 <conhocer> B), connoscesse (127.21 <cõnosciesse> A, <conhocesse> B), escaescer (130.13, 138.10, 227.15 <escaecer>~<escaeçer> B), escaescerá (175.28 <es caeçera> B), nasci (140.3 <naci> B). Mais en B e V tamén se rexistran algunhas voces con esta grafía latinizante, a maioría das veces concentradas na derradeira parte do cancioneiro galego-portugués: conhoscer (1015.15, 1630.3), falescer (1586.13) e parescer (1612.2, 7, 9 e 21; 1613.2 e 4). E só en tres ocasións localizamos variación entre os dous apógrafos italianos: gradecer <gradecer> B vs. <gradescer> V (1378.1); conhocedes <cognosceds̄> B vs. <conhoçeds̄> V (1480.19); conhoceria <conhoceria> B vs. <donhosceria> V (1630.9). Cfr. nota a 68.11.

• 15

  A variación gráfica un / ũu e algun / algũu rexístrase nun número limitado de contextos, en xeral coa forma un en B fronte a ũu en V: algun <|algū> A, <|algūu> B (130.15); un <hun> B, <huū> V (938.14, 1324.1 e 2, 1332.4, 1333.1, 1336.1, 1384.2, 1387.18, 1450.2 e 11, 1497.36) e <hū> B, <huū> V (1119.3 e 6)¹ , xunto con ũu <huū> B, <hū> V (1641.11); <huū> B, <hun> V (1649.8);<|uū> B, <|un> V (1663.6).

• 17

  A decisión editorial de Littera, coa consideración da forma verbal éste en vez de segmentar un demostrativo tamén é correcta e condicente co contido do período.

• 23

  O Cancioneiro da Ajuda presenta a lección <moui en> onde B achega <mouuẽ>, de modo que sería posíbel (aínda que non se corresponde coa morfoloxía verbal de aver en A) optarmos pola lectura m’oui én, embora a prudencia aconselle escoller a lección segura m’ouv’én de B. Neste sentido, sendo un feito confirmado que no pretérito de haver (lat. habui) existen resultados con desaparición de -b- intervocálico (cfr. ouer, 10.18), e, máis comunmente, con posterior monotongación de -ou- (oera, oesse, oer) por aparecer nunha secuencia trivocálica fonotacticamente anómala (Ferreiro 1999: §23b), tamén debe ser considerada as formas oue ~ oui, que con frecuencia desaparecen nas edicións e que deben ser reconsideradas á luz destes datos: qual coita no coraçon / por vós sempr’oue (372.4); Veend’eu ben que do mui grand’amor, / que lh’eu sempr’oui (635.8); u oui passar / per Campos, 1412.2). Todas e cada unha destas formas encontran comprida confirmación nos datos subministrados polas obras en prosa, literarias ou notariais (véxase Ferreiro 2016a: 120-123). Véxase nota a 10.18. Cfr. tamén nota a 534.4.

• 27

  A interpretación das secuencias do tipo <auia>, <deuia>, <ouuera> + inf. como avi’a / devi’a / ouver’a + infinitivo vén determinada non só polo feito de a presenza da preposición a ser maioritaria nestas perífrases (véxase Glosario, s.v. aver, dever), mais tamén pola concorrencia das leccións <ouuera> A / <ouu’a a> (70.13) ~ <ouuera a> B (129.23), e  <deuia> A / <deuia a> B (128.22, 128.28, 386.13), que indican a real crase coa preposición nas leccións do Cancioneiro da Ajuda.