I. Edicións críticas: Michaëlis (1990 [1904]: I, 9-10 [= LPGP 951]); Littera (2016: II, 534).
II. Outras edicións: Molteni (1880: 32-33); Carter (2007 [1941]: 2-3); Machado & Machado (1949: I, 125-126); Arbor Aldea (2016b); Rios Milhám (2017: I, 66).
III. Antoloxías: Piccolo (1951: 9-10).
1 par] ꝑ B; razon] sazon AB 2 agora] ora B 3 vos] uos A; quererdes] queredes B 4 min] mj B 5 vos] uus A; vosco] uusco A 6 ca] que B 8 nen] Ben A 9 eno] no B 12 vos] uos A 13 no’me] nōme B 14 de vos] (e) de uos A : edeuꝯ B 15 ouvesse a] oessa B 16 nulla] nulla B 18 vos vejo aver] uꝯ eu ueiauer B 19 outr’ome] outomē B 20 sennor] senor A; ren] om. B 21 vos] uus A; vos ar desamar] uos ar dessamar A 22 ben o] Bēno B; vos] uos A 23 enquant’eu] en quāto B 28 vos] uos A 30 me] mj B 31 de veer] dau’ B; vos] uus A : uos B 32 me] mj B 33 en este mund’a ome] eeste mund ome A
3 vos] vus Michaëlis 5 vos] vus Michaëlis; vosco] vusco Michaëlis 10 vos] vus Michaëlis; sei] ei Michaëlis 12 vos] vus Michaëlis 13 no’me] non me Michaëlis : nom me Littera; ben o] ben-no Michaëlis; sei] hei Littera 14 vos] vus Michaëlis 15 ouvesse] ouvess(e) Michaëlis 18 vos] vus Michaëlis 20 vos] vus Michaëlis 21 vos] vus Michaëlis; vos] vus Michaëlis 22 ben o] ben-no Michaëlis; vos] vus Michaëlis 24 vos] vus Michaëlis 26 vos] vus Michaëlis 27 dé] dê Michaëlis, Littera 28 vos] vus Michaëlis 31 veer-vos] veer vos Michaëlis 33 en este] en-neste Michaëlis; ome outra] om(e) outra Michaëlis : hom'outra Littera
Esquema métrico: 4 x 10a 10b 10b 10a 10c 10c 10a + 10d 10e 10e 10d 10e (= Tav 161:99)
Encontros vocálicos: 2 ja‿agora; 15 end’ouvesse‿a; 33 ome‿outra
Sobre o carácter de verdadeira cantiga ateúda atá a fiinda desta composición (que en Michaëlis só presenta ligadas as estrofas I-II) véxase nota á cantiga 15.
A frecuente confusión <r>/<s>, e viceversa, explica o intercambio razon / sazon, que tamén se pode achar noutras pasaxes (por exemplo, en 1007.20 sazon <razon> V).
Nótese como a variante ora en B evitaría a sinalefa ja‿agora.
A omisión de <r> en B pode, nalgúns contextos, provocar unha aparente vacilación (errada con frecuencia) entre formas de presente e formas flexionadas de infinitivo ou de futuro subxuntivo; tal erro é relativamente frecuente nos apógrafos italianos: fazerdes vs. fazedes (529.17 V), tornardes vs. tornades (688.16 V), perderdes vs. perdedes (1232.24 B), guarirdes vs. guarides (1394.13 B), o mesmo que á inversa: falades vs. falardes (1227.14 B).
Nótese como se reitera a conxunción causal ca ao incluírse diversas cláusulas explicativas antes da causal: ca, ben de-la sazon / que vos eu vi e que vosco falei, / Deu-lo sabe, ca nunca desejei / ben deste mundo se o vosso non. Neste sentido, é evidente a proliferación da partícula ca ao longo da cantiga, quer como causal (nos vv. 4, 6, 10, 15, 29 e 32), quer comparativa (v. 19), quer completiva (v. 30).
A teor dos datos subministrados polos cancioneiros, as conxuncións que e ca son intercambiábeis tanto en función causal como completiva. En liñas xerais, existe certa preferencia por ca en A (fronte a BV): 66.6, 84.6 e 15, 92.27, 94.20, 142.28, 166.23, 167.18, 170.10 e 27, 177.14, 178.24, 179.19 e 26, 249.5, 276.r2, 317.16, 320.8, 355.3, 430.13, 812.3, 980.8, 981.19 e 26, 984.6, 995.7. Mais tamén encontramos a preferencia inversa (que A, ca B): 68.19, 84.6, 94.20, 221.9. E, finalmente, aínda entre os propios apógrafos italianos se encontra tal variación: ca B vs. que V (725.22 e 1102.5) e mais nas cantigas 655.14 e 984.r2 en que a primeira versión presenta ca face á segunda con que1 .
Nos textos transmitidos por A é frecuente a asimilación do adverbio non co pronome me ~ mi (> no’me ~ no’mi; cfr. a evolución regular -nm->-m-), face a BV que, en xeral, presentan a lección non me ~ non mi con manutención da integridade morfolóxica do adverbio negativo (90.9, 223.r2, 239.7, 243.14, 258.9, 283.10, 285.13, 421.5, 423.20, 430.8)2 . Na realidade, nos apógrafos italianos só se rexistra en tres ocasións (104.21, 906.12 e 1482.5). A diferenza dos demais editores, mantemos tal asimilación, que chega até hoxe (Ferreiro 1999: §101c).
Por outra banda, a coincidente lección de AB invalida a substitución sei > hei practicada en Littera.
Nótese a presenza da copulativa inicial en B (en A foi cancelada), a confirmar como, a partir do testemuño diverxente dos manuscritos se pode determinar con seguranza o carácter espurio da copulativa, feito que acontece con certa frecuencia, especialmente no inicio do verso. Véxase, entre outros, B vs. A (96.10, 128.14, 224.7, 241.22, 306.13, 312.5 e 13), A vs. B (129.28), A vs. BV (1236.10 e 16), B vs. V (851.12, 924.19, 950.7, 1631.7), V vs. B (740.10, 935.6, 1148.9). E noutros casos, a pesar da coincidencia dos testemuños, existen razóns sintácticas, métricas ou doutro tipo que aconsellan a antecitada expunción.
A variación ouvesse A ~ oess(e) B apaga as formas do tipo oer ~ ouer, oera, oesse. O radical xeral para os tempos de pretérito de aver é ouv-, como resultado da metátese de wau e fricativización de -b- a partir do radical latino habu-. Ora ben, -b- intervocálico tamén pode desaparecer (Ferreiro 1999: §54c), como mostran diversos resultados que proban esta evolución diverxente nos tempos de pretérito de aver. Para alén de ouer (10.18), así acontece coas formas oer, oera e oesse presentes no corpus, sempre a partir das leccións dos apógrafos italianos, por o Cancioneiro da Ajuda sempre presentar a forma ouver (e afíns): se mi-o logo a tolher oer / mia vezinha (11.27), se vos eu oesse desamor (23.13), mentr’eu vosso desamor oer (23.32), pois eu esto feito oer (29.19), mentr’oer esta senhor que oj’ei (38.9), U lhi conven, oera de tornar (45.8), quand’eu de vós oer / desamor (46.23), pois que lh’esto feit’oer (96.8), quen vos oer a desejar (107.18), pois end’o poder oer (561.6), farei eu por vós quanto fazer oer (725.26), poi-la dona seu amig’oer (759.15), pois eu oer / por mia senhor mort’a prender (1064.13). A estas ocorrencias aínda hai que lles acrecentar aqueloutras en que os apógrafos italianos presentan esta variante fronte ao resultado maioritario en A para alén da presente pasaxe: 64.4, 65.22, 68.11, 81.18, 141.6 (ouver A vs. oer B); 363.16 (ouver A vs. oer BV). Véxase tamén notas a 10.18 e 372.4. Cfr. notas a 130.23 e 534.4. Véxase Ferreiro (2016a: 119-127).
A utilización da grafía <ll> (vs. <lh>) para a lateral palatal sonora no corpus das cantigas só se rexistra esporadicamente nos cancioneiros apógrafos italianos no indefinido nulho/a; noutras voces a súa aparición é un fenómeno extraordinario, pois só se rexistran cinco ocorrencias dese tipo. Cfr. nota a 199.33.
Fronte a outras presenzas espurias de eu (véxase nota a 4.10-12), nótese a perfecta acomodación métrica do verso en B, coa incorporación do pronome de P1 e a crase <ueiauer> vej’aver.
O cancioneiro da Ajuda mostra unha clara preferencia pola forma ome face á variante omen, máis frecuente nos apógrafos italianos (mais véxase nota a 129.14). Deste xeito, nos textos transmitidos por A e por B, achamos con frecuencia a oposición ome / omen (68.1, 74.28, 85.5, 121.11, 129.27, 131.11, 132.24, 139.8, 164.2, 174.7). Véxase tamén nota a 559.9.
Cfr. o refrán da cantiga 947, de Joan Airas: mais, mia senhor, direi-vos u͂a ren: / pois eu vos vejo, muito vejo ben.
No Cancioneiro da Ajuda detéctanse algúns casos de confusión de sibilantes, probabelmente un fenómeno gráfico sen transcendencia fonolóxica. Igual que <dessamar> desamar neste verso, véxanse outras formas como <dessamparado> desamparado (317.21), <oussasse> ousasse (268.2, 275.4, 308.11, 313.8 e 346.3 <oussase>) e <oussen> ous’én (268.3), ou as repetidas <guissa> guisa e <guissada> guisada (72.27, 137.32, 140.1, 2 e 5, 146.19, 147.3, 150.4, 259.18, 409.8, 692.7), <pessar> pesar (90.21, 214.21, 395.9, 439.4 e 10, 441.6, 12 e 18), <quissesse> quisesse (199.27, 407.10), <quisso> quiso (407.11) e <quisser> quiser (71.18, 692.13). Véxanse tamén notas a 69.7, 80.10, 88.15 e 89.2.