I. Edicións críticas: Michaëlis (1990 [1904]: I, 287 [= LPGP 927]); Lopes (2002: 452); Lorenzo Gradín & Marcenaro (2010: 203); Littera (2016: II, 489-490).
II. Outras edicións: Molteni (1880: 111-112); Carter (2007 [1941]: 86-87); Marques Braga (1945: 271); Machado & Machado (1950: II, 42-43); Arbor Aldea (2016b); Rios Milhám (2018a: II, 249).
III. Antoloxías: Nemésio (1961 [1949]: 55); Torres (1977: 405); Correia (1978: 184); Jensen (1992: 364).
1 que] om. A 3 sõo] soo B 4 morri] moiri B 5 ca] q̄ B 6 sõo] soo B 7 Pois que ... morrer] E pois ... moirer B 8 soqueix’e] soq̄ixo e B 9 sõo] soo B
1 que] qu’ Lopes 5 ca] que Lopes, Littera; assi] (a)ssi Michaëlis 7 que] qu’ Lopes 8 soqueix’] seu queix’ Michaëlis, Lopes
(I) Logo que eu estiver morto, sei ben que dirá a miña señora: «Eu son Guiomar Afonso».
(II) Despois que souber ben que morrín por ela, sei que dirá así: «Eu son Guiomar Afonso».
(III) Após eu morrer, collerá entón o queixelo e dirá: «Eu son Guiomar Afonso».
Esquema métrico: 3 x 8a 8a 8’B (cfr. RM 26:105)
Encontros vocálicos: 3 Gui·o·mar; 5 dira‿assi; 6 Gui·o·mar; 9 Gui·o·mar
A crase qu’eu realizada por Lopes (tamén no v. 7) vai contra a norma da integridade do pronome e conxunción que, ao tempo que, ademais, provoca neste caso a hipometría versal.
Sobre a variación ca ~ que véxase nota a 66.6.
Os datos subministrados polos cancioneiros revelan que as conxuncións que e ca son intercambiábeis tanto en función causal como completiva. En liñas xerais, existe certa preferencia por ca en A (fronte a BV): 66.6, 84.6 e 15, 92.27, 94.20, 142.28, 166.23, 167.18, 170.10 e 27, 177.14, 178.24, 179.19 e 26, 249.5, 276.r2, 317.16, 320.8, 355.3, 430.13, 812.3, 980.8, 981.19 e 26, 984.6, 995.7. Mais tamén encontramos a preferencia inversa (que A, ca B): 68.19, 84.6, 94.20, 221.9. E, finalmente, aínda entre os propios apógrafos italianos se encontra tal variación: ca B vs. que V (725.22 e 1102.5) e mais nas cantigas 655.14 e 984.r2 en que a primeira versión presenta ca face á segunda con que1 .
Neste verso existe unha corrección marxinal de lectura dubidosa que afecta a fillara (<filh...> ou <fill...>), importante para confirmar a aparición do dígrafo <lh> no Cancioneiro da Ajuda (Rodríguez Guerra 2013).
Michaëlis e Lopes optaron pola emenda da lección unánime de AB; mais o feito de que soqueixo se ateste tamén en 1266.16, aínda que nun contexto e cun significado diferentes, indica que a lección dos manuscritos debe ser correcta. Canto ao significado, embora nos dicionarios portugueses apareza definido como «[l]igadura por baixo do queixo» e mais «[l]enço ou pano que se ata por baixo do queixo» (Figueiredo 1978: s.v. soqueixo), parece mellor o significado de ‘queixo, parte baixa do queixo, ou ‘mandíbula’, tal como Michaëlis recolle no seu Glossário (1922: s.v. soqueixo).
Anterior
